"Connecting the dots"

Met de toename van ICT-gebruik in de samenleving groeit de hoeveelheid digitale sporen in (cyber)criminaliteit. Het lectoraat Digital Forensics & E-Discovery van Hans Henseler doet onderzoek naar deze digitale sporen.

"Eigenlijk zet ik al bijna drie decennia (digitale) technologie in voor opsporing en bewijslast bij criminele praktijken. Mijn C.V. lijkt meer op een spannend jongensboek dan op een overzicht van werkgevers. Kwesties waar de media over ontploft, daar ben ik bij betrokken geweest. Denk bijvoorbeeld aan het onderzoek naar fraude bij Bouwfonds, de onderzoeken naar corruptie bij Siemens en Daimler en de hack bij Diginotar."

"Mijn C.V. is net een spannend jongensboek."

"Het project dat mij persoonlijk het meeste is bijgebleven is ‘Sweetie 2.0’; een chatbot waarmee Terres des Hommes op grote schaal (online) seksuele uitbuiting van kinderen weet te bestrijden. Als ik nu terugkijk op mijn 30 jaar durende zoektocht naar (digitale) sporen en het gebruik hierbij van slimme apparaten en/of software, lijkt het alsof ik een vooruit gepland carrièrepad heb gevolgd, maar niets is minder waar. Wel heb ik altijd een hoog ambitieniveau gehad, een duidelijk beeld van mijn interesses en een rotsvast vertrouwen in mijzelf en in mijn omgeving.

Voor iemand die al zo lang actief is in de wereld van (cyber) crime, misdaad en fraude waarschijnlijk een niet zo voor de hand liggende uitspraak. Toch durf ik nu ik terugkijk te beweren dat mijn ‘gut feeling’ ervoor heeft gezorgd dat de juiste route zich uitstippelde; of om de woorden van Steve Jobs te bezigen: connecting the dots."

Pionieren, innoveren en kennis uitwisselen

"Als jongen vond ik het leuk om dingen te bouwen. Met hout, Lego, Fischer Techniek en later met elektronica. Ik had er feeling voor. Iets bedenken en dan zorgen dat het gerealiseerd werd. Die interesse voor elektrotechniek bracht me in aanraking met digitale techniek en na de aanschaf van mijn eerste (spel)computer heb ik mezelf leren programmeren.

In 1982 startte ik met de allereerste technische Informatica studie in Nederland: Wiskunde en Informatica aan de TU Delft want ik voelde mij toen en nu nog steeds een echte ingenieur. Door aansluitend mijn promotieonderzoek over Neurale Netwerken aan de Universiteit van Maastricht te doen, kreeg ik uitstel van Militaire Dienst."

"Ik voelde me toen, en nu nog steeds, een echte ingenieur."

"Van uitstel kwam afstel toen mijn vrouw en ik getrouwd zijn en onze eerste zoon kregen. Zo kon ik een vliegende start met mijn carrière maken bij het Gerechtelijk Laboratorium in Rijswijk – het huidige NFI. Ik begon daar in 1992 op de afdeling Handschriftonderzoek. Internet stond toen in de kinderschoenen en bijna niemand had een computer. Mijn collega vergeleek anonieme dreigbrieven met letters op linten van typmachines.

Mijn eerste onderzoek toen richtte zich op de elektronische zakagenda’s waar criminelen ook handig misbruik van wisten te maken door telefoonnummers te versleutelen. Een groot probleem voor politie en recherche die zelfs het vliegtuig naar Japan moesten pakken om bij de firma CASIO of SHARP de zakagenda’s te laten kraken. Beetje bij beetje lukte het ons om de zakagenda’s zelf te kraken. Dat bleef niet onopgemerkt in het werkveld van politie, opsporingsdiensten en bedrijfsleven."

"De pijlers pionieren innoveren en kennis uitwisselen keren steeds terug in mijn carrière."

"Ik kreeg contacten over heel de wereld tot aan de FBI aan toe. Het werd me toen al duidelijk dat pionieren, innoveren en het delen van kennis mij van nature goed liggen. Nu terugkijkend is het dan ook geen verrassing dat deze drie pijlers telkens terugkomen in het verdere verloop van mijn carrière. Het maakte eigenlijk niet uit of ik nu divisieleider informatiesystemen bij TNO-TPD, technisch directeur bij ZyLAB, opsporingsexpert/teamleider bij PWC en Fox-IT of eigen ondernemer bij Tracks Inspector was.

Soms was het iets meer pionieren, dan weer meer innoveren of kennisdelen. Ook als lector Digital Forensics & E-Discovery vind ik het belangrijk om opgedane kennis ‘weg te leren’ en studenten toe te rusten met de juiste praktijkgerichte tools."

Geboorte van een lectoraat

"In 2009 begon ik als lector E-Discovery op de Hogeschool van Amsterdam (HvA). Hier bracht ik studenten kennis en vaardigheden bij op het gebied van de digitale opsporing en informatiespecialisten; juristen leerde ik welke schatten er aan bewijsmateriaal in apparaten als e-mailservers, smartphones etc. verborgen liggen. Een van de belangrijkste initiatieven dat ik in die tijd van de grond trok, was het organiseren van een jaarlijks E-Discovery symposium. Hier krijgen key-players inzicht in de technische ontwikkelingen op het gebied van opsporing en bewijslast. Inmiddels is dit evenement, dat zijn tiende editie ingaat, uitgegroeid tot een waar netwerkevenement voor de sector."

"Inmiddels beschikken we over een eigen IoT Forensics Lab, komt er een duale variant voor deeltijdstudenten en zijn er plannen voor een master Forensisch ICT."

"Jos Griffioen, opleidingsmanager Informatica Hogeschool Leiden, was een van de vaste bezoekers van het symposium. Jos vertelde mij over de plannen van Hogeschool Leiden om een lectoraat in te richten bij de specialisatie Forensisch ICT. Dit lectoraat zou zich volledig gaan richten op het werkveld van digitale opsporing. De keuze was om het lectoraat in 2016 van de HvA over te hevelen naar onze hogeschool was toen snel gemaakt.

Bijkomende trigger was de mogelijkheid om vanuit het lectoraat onderzoek te gaan doen op de campus van de The Hague Security Delta (HSD). Die keuze heeft goed uitgepakt. Inmiddels hebben we een eigen IoT (Internet of Things red.) Forensic Lab op de HSD, wordt begin 2021 de studie uitgebreid met een duale variant voor deeltijdstudenten en zijn er plannen voor een professional master Forensisch ICT."

Open vizier

"Ons IoT Forensic Lab beschikt over gespecialiseerde apparatuur, kennis en software om forensisch onderzoek naar digitale sporen goed in te kunnen blijven vullen. Door de opkomst van IoT, augmented reality en artificiële intelligentie zullen cyberspace en de fysieke wereld samen gaan smelten.

Er zullen nieuwe vormen van criminaliteit ontstaan waar we op voorbereid moeten zijn. Wat dat betreft ben ik zeer content dat onze duale opleiding in nauwe samenwerking met de FIOD en de Politie steeds meer gestalte krijgt. Dergelijke opleidingsvormen zijn naar mijn mening de ultieme manier om mensen binnen deze organisaties wegwijs te maken in de nog immer toenemende berg digitaal bewijsmateriaal en zichzelf zo te upgraden. Dat straalt af op de beroepspraktijk en daarmee ook op het onderwijs en het lectoraat."

"Er liggen volop mogelijkheden wanneer je als young professional de complexe materie hands-on weet om te buigen en software op een slimme manier voor je weet te laten werken."

"Aan studenten die op het punt staan af te studeren zou ik willen zeggen wees je bewust van de unieke en waardevolle kennis die jij met je meebrengt en probeer zo veel mogelijk praktische ervaring op te doen. Doordat je jong bent en weinig verplichtingen hebt, ben je flexibel. Dat biedt kansen om veel van de wereld te zien want Nederland heeft een goede reputatie als het gaat om cybersecurity en digitaal forensisch onderzoek.Ga met een open vizier aan de slag en denk ook eens aan partijen als KPMG, PWC en Deloitte waar op het gebied van cybersecurity interessante vraagstukken liggen met de mogelijkheid om internationale werkervaring op te doen. Als je als starter en young professional de veelal complexe materie hands-on weet om te buigen en software op een slimme manier voor je weet te laten werken, liggen er volop mogelijkheden. Slimme apparaten kunnen jou en het werkveld echt slimmer maken; mits de privacy gewaarborgd blijft uiteraard."

Personalia

Naam: Hans Henseler
Functie: Lector Digital Forensics & E-Discovery
Proefschrift: Neurons, Connections and Activation. The organization of representation in Artificial Neural Networks (1993).

Meer over het lectoraat | Meer over de lector | Terug naar overzicht interviews