Succesvolle start cursus FAIR data stewardship brengt ideaalbeeld dichterbij
Het team Informatica van Hogeschool Leiden ontwikkelde in samenwerking met de GO FAIR foundation een keuzevak FAIR Data stewardship voor bachelorstudenten.
Dat de belangstelling voor dit onderwijs uit het werkveld groot is, bleek uit een pilot van het nascholingsinstituut van de faculteit Science & Technology (het Centrum Bioscience en Diagnostiek). In dit interview vertelt docent Informatica Mischa Barthel, die het vak passend maakte voor contractonderwijs over de pilot, het vervolg en de ontwikkelingen in het vakgebied.
Informaticus Mischa Barthel was jarenlang werkzaam als IT-architect en softwareontwikkelaar, totdat hij in 2013 de stap maakte naar het onderwijs en ging werken als docent Informatica op Hogeschool Leiden. De laatste jaren zoekt hij op het gebied van onderwijs en data actief samenwerking met andere organisaties, zoals de GO FAIR foundation, het Nationaal Programma Open Science, het Landelijk Coördinatiepunt Research Data Management, het Dutch Techcentre for Life Sciences, de Data Archiving and Network Services, ZonMw en verschillende hogescholen en universiteiten.
Er was veel belangstelling voor de pilot, hoe ging het?
We hebben de cursus Nederlandstalig op locatie en Engelstalig online gegeven. Dat laatste biedt als voordeel dat mensen van over de hele wereld kunnen aansluiten. De pilot bestond uit een zesdaagse cursus met huiswerkopdrachten en bleek interessant te zijn voor drie groepen cursisten. Ten eerste mensen die iets wilden weten over data onderwerpen in het algemeen met vragen als wat de FAIR principes zijn. Ten tweede data stewards of mensen die dit werk doen onder een andere functienaam en dus op een hele concrete manier met data stewardship bezig zijn, die bijvoorbeeld data management plannen moeten maken. En ten derde een groep die specifiek over semantic modeling wilde weten; hoe publiceer je onderzoeksdata op zo’n manier dat je het onderling kunt uitwisselen. Soms was de voorkennis beperkt en dat maakte het lesgeven lastig. Wat de cursus succesvol maakte was dat mensen heel tevreden waren over de cursus en veel hebben geleerd. We kregen ontzettend positieve feedback. Het was voor mij een eye-opener dat ik met een keuzevak dat ik heb ontwikkeld voor bachelorstudenten van zoveel waarde kan zijn voor mensen buiten de hogeschool.
“I’ve been searching for this kind of training since starting as a data steward 2.5 years ago, so I am happy that I now have a better understanding of these concepts, and I feel more prepared to go back to the areas that I couldn’t make sense of before.”
Jessica Hrudey, Data Steward Faculty of Behavioural and Human Movement Sciences, Vrije Universiteit Amsterdam
Welk vervolg krijgt de pilot?
De pilot gaf goed inzicht in de vragen uit het werkveld doordat mensen met verschillende niveaus en doelen de cursus kwamen volgen. Het Centrum Bioscience en Diagnostiek gaat in 2021 drie aparte cursussen aanbieden. We beginnen met een inleiding op de cursus FAIR data stewardship, zodat mensen op het gebied van data en de technische kant beter beslagen ten ijs komen. Deze cursus Introduction to Data Science and Technology gaat over data onderwerpen in het algemeen: wat is data management, hoe doe je een data analyse, hoe maak je een datamodel? Deze cursus is tevens een goede introductie op de zesdaagse cursus FAIR data stewardship waarin je onder andere leert een data management plan te maken en dieper op de materie ingaat. Daarnaast komt er een cursus voor beleidsmakers, managers en onderzoekers die met het onderwerp te maken hebben in hun werk: de cursus FAIR Awareness. Deze korte cursus van een dagdeel biedt basiskennis over data stewardship en de FAIR principes.
“Tijdens de cursus ging een wereld voor me open; ik wist niet dat er zoveel kan met data. Hoe je datastromen voor een organisatie vertaalt en inzet is een interessante vraag.”
Annemiek Hammer, beleidsadviseur onderzoek Hogeschool Leiden en Universitair Docent Toegepaste Taalwetenschap Vrije Universiteit Amsterdam
Is elke onderzoeker in de toekomst ook data steward?
De GO FAIR Foundation en andere organisaties willen graag dat data steward een erkend beroep wordt (zie: Jetten, Grootveld, Mordant, Jansen, Bloemers, Miedema, & Van Gelder (2021, February 1). ‘Professionalising data stewardship in the Netherlands. Competences, training and education. Dutch roadmap towards national implementation of FAIR data stewardship’) Idealiter zou in een onderzoeksgroep één op de twintig deelnemers data steward zijn. Daar zijn we nog lang niet. Het beroep is wel enorm in opkomst. De coronapandemie heeft een impuls gegeven aan FAIR data stewardship. De GO FAIR Foundation is het VODAN (Virus Outbreak Data Network) project gestart met als doel onderzoeksdata over corona op zo’n manier te publiceren dat het makkelijk is te delen. Een drijvende kracht is daarnaast dat je tegenwoordig om onderzoek gefinancierd te krijgen (bijvoorbeeld door NWO) verplicht een data management plan moet opnemen. Wetenschappers komen dan met vragen bij het mediacenter of de bibliotheek terecht en er zijn data stewards die in hun eentje alle data vraagstukken van één onderwijsinstelling moeten oppakken. Momenteel bestaat een grote discrepantie tussen de praktijk en het ideaalbeeld. Het inzicht en de noodzaak om expertise in huis te halen begint door te dringen bij organisaties.
Hoe staat het ervoor op Hogeschool Leiden?
Deze vraag is mede gesteld aan en beantwoord door Annemiek Hammer, beleidsadviseur onderzoek Hogeschool Leiden.
Momenteel is de enige data steward op Hogeschool Leiden een student Informatica. Voor zijn stage heeft hij als embedded data steward gewerkt bij het LCAB (Leiden Center for Applied Bioscience). Voor zijn afstuderen onderzoekt hij nu, in opdracht van de afdeling Beleid en Strategie, datastromen in de vijf kenniscentra van Hogeschool Leiden en brengt hij een advies uit over het inzetten van data stewards in de organisatie. Hogeschool Leiden is doordrongen van de noodzaak, maar ook nog zoekende. Overigens geldt dit voor hogescholen in het algemeen. Recent is een landelijk Digital Competence project gestart voor alle hogescholen, met Hogeschool Saxion als penvoerder, waarvan de vraag hoe hogescholen om moeten gaan met data stewardship deel uitmaakt. The time is now.