Grootschalig onderzoek om gezondheidsproblemen zwarte neushoorn te verbeteren
13 oktober 2020 - De zwarte neushoorn staat al jaren op de lijst van ernstig bedreigde diersoorten. Ook in dierentuinen worden ze vanwege ernstige gezondheidsproblemen bedreigd. Om dit aan te pakken gaat het LCAB van Hogeschool Leiden onderzoek doen.
Het grootste deel van de in totaal nog 250 levende zwarte neushoorns in dierentuinen heeft last van ijzerstapeling. Zwarte neushoorns geboren in dierentuinen kunnen hieraan overlijden. Dit kan de ondergang van deze bijzondere diersoort betekenen.
RHINOCEROMICS onderzoek
Het Leiden Centre for Applied Bioscience (LCAB) van Hogeschool Leiden is op initiatief van Diergaarde Blijdorp gestart met een grootschalig onderzoek waarin dierentuinen, onderwijs- en onderzoeksinstellingen nauw samenwerken om de gezondheidsproblemen van de zwarte neushoorn aan te pakken. Bloed en poep van de neushoorns worden onderzocht met als doel technieken en biomarkers te ontwikkelen waarmee de gezondheid van deze ernstig bedreigde zwarte neushoorn in de dierentuin bewaakt kan worden. Vierdejaarsstudent Biologie en Medisch Laboratorium (B&M) Onderzoek Natascha Neves wijdt haar afstudeerstage aan het RHINOCEROMICS onderzoek.
“Met behulp van het fecesonderzoek wordt de darmflorasamenstelling van de neushoorn en de aanwezige voedselcomponenten in kaart gebracht. Door mijn keuze voor de studie Biomedisch Onderzoek ben ik gewend om feces te onderzoeken. Ik spring dus niet aan de kant voor een beetje poep, zelfs niet als dat van een neushoorn is. Het mooie van dit onderzoek is ook dat het mijn blik op het dierentuinwezen verruimt.”
Natascha Neves | student B&M
Van dierenverzameling naar dierbehoud
Dierentuinen zijn door de jaren heen enorm veranderd. Een verzameling van zoveel mogelijk diersoorten heeft plaats gemaakt voor minder, maar vooral bedreigde, diersoorten in natuurlijke verblijven met veel aandacht voor dierwelzijn. Linda van Sonsbeek, dierenarts bij Diergaarde Blijdorp en veterinair adviseur binnen het Europese fokprogramma (EEP) voor de zwarte neushoorn, coördineert de dierentuinen die deelnemen aan het onderzoek.
“Het is opvallend dat bij de zwarte neushoorns die in dierentuinen leven, dezelfde afwijkende biomarkers worden gevonden die bij de mens onder de noemer ‘welvaartziekten’ worden geschaard. De kennis die hierover beschikbaar is, gebruiken we nu om het ontstaan van de gezondheidsproblemen bij de zwarte neushoorn te achterhalen om zo onze zorg voor deze bedreigde dieren te kunnen verbeteren. Wij zien het binnen Diergaarde Blijdorp als een belangrijke taak om deze prachtige dieren vitaal en gezond te maken en te behouden voor de toekomst. Te meer omdat de in het wild levende zwarte neushoorn ernstig wordt bedreigd door met name stroperij vanwege de hoorn die gebruikt wordt in de Aziatische medicijnindustrie. Dankzij het Europese fokprogramma in dierentuinen kon in 2019 een aantal neushoorns worden uitgezet in een wildpark in Rwanda. Om succesvol te kunnen zijn met de fok en uitzetting moeten de dieren gezond zijn. Daar kan dit toegepast onderzoek ons absoluut bij helpen.”
Linda van Sonsbeek | dierenarts en veterinair adviseur
Op het lijf afgestemde aanpak
Binnen het consortium is alle expertise en ambitie aanwezig om een complex biologisch vraagstuk als dit succesvol uit te voeren. Met behulp van OMICs technieken (metagenomics, metabolomics) wordt gezocht naar biomarkers, die kunnen helpen bij het monitoren van de gezondheid van neushoorns. Het streven is om met de opgedane kennis en onderzoeksresultaten een op het lijf van de individuele zwarte neushoorn geschreven dieet- en activiteiten advies samen te kunnen stellen.
Samenwerking
Het onderzoek dat tot februari 2022 loopt, wordt aangejaagd vanuit het LCAB van Hogeschool Leiden en uitgevoerd in nauwe samenwerking met Avans Hogeschool Breda, verschillende dierentuinen (gecoördineerd en geïnitieerd vanuit Diergaarde Blijdorp), Universiteit Utrecht, Universiteit van Zurich, Naturalis Biodiversity Center en BaseClear.