Onderzoeksgroep lvb en risicovol gedrag

lvb en risicovol gedrag: onderzoek rond een nieuw risico-inventarisatie-instrument; zoeken naar handvatten voor zorgmedewerkers met cliënten met lvb+-problematiek.

• Handreikingen: handvatten voor de herkenning van een lvb en het bieden van passende hulp.
• Met zorg naar de politie: komen tot een zorgvuldige afweging w.b.t. de omgang met delinquent gedrag van cliënten en de inzet van het strafrecht.
• Proeftuin implementatie lvb tool 3RO: beleidskaders en richtlijnen voor het werken met mensen met een lvb binnen de 3RO.
• Sanctietoemeting bij lvb: inzichten rond de vraag of iemand met een lvb een rol moet spelen bij het bepalen van de straf.

Jongeren lopen diverse veiligheidsrisico’s in het gebruik van internet, zoals cyberpesten en oplichting. Jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB-jongeren) lijken extra kwetsbaar voor deze risico’s hetgeen kan leiden tot zowel dader- als slachtofferschap. Er bestaat echter nog weinig wetenschappelijke aandacht voor dit probleem en er is sprake van een grote handelingsverlegenheid bij opvoeders en professionals. Het promotieonderzoek ‘Online en Beperkt’ van Rogier de Groot wil een eerste aanzet geven om deze leemte op te vullen door te kijken naar het digitale leven van jongeren met een LVB en de wijze waarop ze daarin begeleid worden door professionals in de zorg. In 2019 is het eerste artikel gepubliceerd, over de methodologische complicaties bij het doen van onderzoek bij deze doelgroep. In 2022 zijn twee artikelen gepubliceerd die beschrijven wat zorgprofessionals doen in de onlinebegeleiding van jongeren met een LVB, en waar ze in de praktijk tegenaan lopen. Op basis hiervan is een conceptueel model ontwikkeld waarin duidelijk wordt hoe perceptieve processen keuzes in begeleiding sturen. Rogier de Groot geeft met regelmaat workshops om professionals te helpen minder handelingsverlegen te worden op dit gebied (verwijzing kennisactiviteiten).

In 2021 hebben we samen met Middin de werkgroep LVB en Online opgericht om na te denken over hoe digitaal burgerschap van cliënten met een LVB een rol zou moeten spelen in de dagelijkse begeleidingspraktijk van Middin en hoe dit zou kunnen worden vertaald naar een missie en visie voor de organisatie. In de loop van 2021 is een subsidie toegekend vanuit het ZOF (Zorgondersteuningsfonds) om de werkgroep om te vormen naar een onderzoeksgroep die zich bezig gaat houden met het realiseren van de missie en visie door middel van het ontwikkelen, uitvoeren, evalueren en implementeren van handvatten om de handelingsvaardigheden van begeleiders te vergroten. Inmiddels zijn een aantal van deze handvatten ontwikkeld. Zo is bijvoorbeeld een online quiz ontwikkeld die begeleiders kunnen spelen met hun cliënten en die begeleiders helpt om op een laagdrempelige manier inzicht te krijgen in het kennisniveau van cliënten t.a.v. de digitale wereld. Er is een gameavond ontwikkeld waarbij begeleiders en jongeren samen gaan gamen zodat begeleiders zich beter in kunnen leven in de een deel van de online leefwereld van jonge cliënten. En er is een escaperoombordspel ontwikkeld waarbij cliënten samen met hun begeleider een spannend verhaal doorlopen waarin diverse puzzels en opdrachten zitten rond het thema digitaal burgerschap. Doel is om begeleiders te helpen om het gesprek aan te gaan over het digitale leven van cliënten zodat er nieuwe aanknopingspunten ontstaan voor in de begeleiding. Het idee voor dit spel is beloond met de stimuleringsprijs (de MNX-Challenge) van het Netwerk Mediawijsheid die uitgereikt werd tijdens de MNX 2022 in Beeld en Geluid in Hilversum. 

Podcast 1: Online gedrag van mensen met een licht verstandelijke beperking - Middin
Podcast 2: Lvb en online gedrag - Middin

Nadere informatie volgt

Woonhygiënische problematiek is een thema dat slechts zeer sporadisch besproken wordt, maar dat steeds veel herkenning oproep wanneer je erover begint. Voor een eerste globale verkenning van de aard en de omvang van de problematiek binnen Middin zijn in de zomer van 2022 veertien interviews gehouden met begeleiders en gedragsdeskundigen van Middin. Dit heeft geleid tot een aantal mooie casusbeschrijvingen die de problematiek illustreren (zie artikel Sozio), en tot de conclusie dat de er omtrent de problematiek veel handelingsverlegenheid is. De literatuur geeft geen inzicht in de prevalentie van vervuiling en hoarding bij mensen met een lvb. Meer kennis over de aard en de omvang van vervuiling en hoarding onder mensen met een lvb die zorg ontvangen is gewenst.

Besloten werd om na deze eerste verkenning de focus te leggen op een nadere bepaling van de omvang van de problematiek. Dit heeft geleid tot een prevalentiestudie onder cliënten van Middin dat antwoord moest geven op de volgende vragen.

• Wat is de prevalentie van hoardinggedrag en problematische woningvervuiling in de populatie mensen met een lvb die specialistische lvb-zorg krijgen?
• Hoe vaak komen hoardinggedrag en problematische woningvervuiling samen voor?
• Wat is de ernst en de aard van het hoardinggedrag en de problematische vervuiling in de populatie mensen met een lvb die specialistische lvb-zorg krijgen?

Dit onderzoek heeft bevestigd dat woonhygiënische problematiek dusdanig vaak voorkomt dat het onze volle aandacht verdient. Op dit moment zijn we samen met Middin bezig met een actiegericht praktijkonderzoek waarin gekeken worden hoe medewerkers ondersteund kunnen worden in de begeleiding van mensen met een lvb en woonhygiënische problematiek. 

Bijlagen: 

• Opruimen en schoonmaken: woon hygiënische problematiek - Sociaal Digitaal

Er zijn 2 verschillende screeners samengesteld, eentje voor de leeftijdscategorie 14 tot 17 jaar en een screener voor de 18+ categorie. Deze kunnen in de volgende werkvelden worden toegepast:

• Politie, justitie en reclassering
• In de psychiatrie (algemeen en forensisch), voorafgaand aan behandeling
• Voortgezet onderwijs (o.a. praktijkonderwijs en vmbo)
• Dak- en thuislozenzorg
• Bij MEE (ondersteuning bij leven met een beperking)

Professionals hebben vaak vergelijkbare vragen over de afnemer (1), de respondent (2), het instrument (3), de afname (4) en de beschikbaarheid (5). Er zijn een aantal mogelijkheden om antwoord op deze vragen te vinden:

• In de factsheet Veelgestelde vragen over de SCIL (pdf) worden de meest gestelde vragen beantwoord.
• In het instructiefilmpje Introductie SCIL wordt uitleg gegeven over het gebruik en de achtergrond van de SCIL. 
• We bieden workshops aan over het gebruik en de afname van de SCIL. 

Uit ons onderzoek blijkt dat SCIL ook via een videoverbinding betrouwbaar is. Dit kan handig zijn wanneer de afnemer en de cliënt niet in dezelfde ruimte aanwezig kunnen zijn, bijvoorbeeld wanneer de cliënt in detentie zit. Een samenvatting van de bevindingen staat in deze factsheet (pdf); het meer uitgebreide onderzoeksverslag vind je hier (pdf).

Wil je meer weten over de SCIL? Kijk op Hogrefe Uitgevers BV

Benieuwd naar toepassingen van de SCIL? 
Bekijk de evaluatie van de pilots Screenen voor LVB in het gevangeniswezen (pdf) en Screening van de LVB in de jeugdstrafrechtketen.