Kansengelijkheid
Nederland is een welvarend land. Toch bepaalt de omgeving waarin kinderen opgroeien mede of hun situatie ‘kansarm’ of ‘kansrijk’ is. De ongelijke sociaalmaatschappelijke positie van ouders/verzorgers speelt hierin een grote rol. Kansenongelijkheid is een complex probleem dat hoog op de wetenschappelijke en politieke agenda’s staat.
Armoede en een groeiende inkomenskloof spelen hierbij een belangrijke rol. Naast economische factoren zijn ook culturele en sociale factoren van invloed op de (on)gelijke ontwikkelkansen van jongeren Een rijke educatieve omgeving draagt bij aan de kansen van kinderen. Het gaat om mogelijkheden tot het verwerven van kennis en vaardigheden, en om persoonsvormende aspecten, zoals de ontwikkeling van een positief groeibesef. Deze ontwikkelingen werken door in de onderwijs- en beroepsloopbanen en daarmee in mogelijkheden tot het beklimmen van de ‘maatschappelijke ladder’.
Buitenschoolse, informele leeromgevingen worden vaak als relevante leeromgeving genoemd, die echter ook kansenongelijkheid kunnen bevorderen omdat zij groepen aanspreken en bereiken die al een voorsprong hebben.
Overzicht onderzoeksprojecten
Hoe zorgen we dat onze inzet m.b.t. leren voor een duurzame toekomst, waarbij we de waarde van natuur in willen zetten, ook bijdragen aan meer kansengelijkheid voor jongeren? Rond dit vraagstuk heeft het lectoraat in samenwerking met diverse onderzoekspartners verschillende projecten uitgevoerd.
Natuur om de hoek - Evaluatie van een pilot in een Leidse focuswijk
Looptijd april 2019 – januari 2020
Hoe kunnen we kinderen voor wie dit minder vanzelfsprekend is, laten ervaren dat natuur en wetenschap wél iets voor hen kan zijn. Vanuit deze wens is in 2019 het leerecosysteem Natuur om de Hoek gestart als pilot in een focuswijk in Leiden. Een vernieuwende aanpak waarmee buitenschoolse leeromgevingen en school actief met elkaar werden verbonden. De pilot was een samenwerking tussen Naturalis Biodiversity Center, Hortus Botanicus, stichting Naar Buiten!, IVN, drie basisscholen, Centrum Jeugd en Gezin en de gemeente Leiden.
Sofia van Santen deed in 2019 vanuit het lectoraat Natuur & Ontwikkeling Kind van Hogeschool en Naturalis een evaluerend onderzoek naar ‘Natuur om de Hoek’. Natuur om de Hoek blijkt een geslaagd leerecosysteem, dat kan leiden tot meer betrokkenheid van kinderen bij natuur in de eigen wijk en een betere toegang hiertoe. De natuurclub, die onderdeel was van de pilot, helpt kinderen een onderzoekende blik te ontwikkelen en een beeld te vormen van de wijze waarop de natuur op wetenschappelijke wijze kan worden onderzocht. De pilot weet zich steeds beter in te bedden in de regio.
Lees meer over de resultaten en aanbevelingen voor de huidige praktijk in de rapportage ‘Natuur om de Hoek. Een leerecosysteem dat kinderen betrekt bij natuur en wetenschap, binnen en buiten school’ ( pdf, 972 KB ).
Dit onderzoeksproject was een samenwerking van Naturalis en het lectoraat Natuur & Ontwikkeling Kind, met steun van Fonds 1818, Mondriaan Fonds en Gemeente Leiden.
Voorbereiding onderzoekslijn Natuur om de Hoek
Looptijd april 2020 – april 2021
Naturalis en het lectoraat Natuur & Ontwikkeling Kind trokken in dit project samen op om een onderzoekslijn te realiseren gericht op het verbeteren van de ontwikkelingskansen van kinderen, ten behoeve van een meer duurzame toekomst. Door praktijk en onderzoek naar leerecosystemen structureel aan elkaar te verbinden, willen de onderzoekspartners komen tot robuuste, duurzame en relevante kennisvorming en resultaten. Aan de hand van voorbereidend (literatuur)onderzoek is een onderzoekslijn uitgestippeld en een onderzoeksvoorstel in de vorm van een aanvraag geformuleerd.
Dit onderzoek werd mede mogelijk gemaakt door bijdragen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (Duurzaam Door) en Gemeente Leiden.
Wetenschapsclubs voor kansarme kinderen van nu, voor een meer inclusieve wetenschap in de toekomst
Looptijd februari 2021 – augustus 2022
Doel van dit onderzoek was om kansenongelijkheid te verkleinen en wetenschap toegankelijker te maken voor álle kinderen.
Museon-Omniversum, Natura Docet, Natuurmuseum Fryslân, Naturalis, Hogeschool Leiden en de VSC (Vereniging van wetenschapsmusea en science centers) hebben binnen dit project nieuwe inclusieve clubs en activiteiten ontwikkeld, specifiek voor kinderen met grote afstand tot de wetenschap. Dit is gedaan in nauwe samenwerking met lokale partners, zoals een buurthuis, weekendschool en scholen in achterstandswijken. Door de clubs op te nemen in dergelijke lokale ‘leerecosystemen’, waarin binnen- en buitenschools leren met elkaar worden verbonden, worden drempels om mee te doen verlaagd. De kinderen zijn wekelijks verrast en uitgedaagd om hun talenten te ontwikkelen via de gratis toegankelijke clubs. Door uiteenlopende activiteiten, met bijdragen van diverse experts en wetenschappers, is wetenschap een stukje toegankelijker gemaakt.
Gedurende het project werkten medewerkers van de musea samen met experts en een onderzoeker, in een leergemeenschap gericht op toegankelijkheid en inclusie. Want, wat betekent het nu werkelijk om toegankelijke en inclusieve wetenschapseducatie te bieden- in de vorm van een buitenschoolse club? Waar kan je allemaal aan denken, wat heb je als professional te leren, en wat kan je allemaal doen? De VSC en Hogeschool Leiden hebben een webpagina ontwikkeld om de hierin opgedane ervaringen en kennis te delen (https://samen-inclusief.nl/inclusieve-wetenschapsclub/). Hiermee hebben alle wetenschapseducatoren handvatten om meer toegankelijk en inclusief te werken, of dit nu middels een club is, of op een andere plek waar kinderen kunnen leren over wetenschap.
Het onderzoek van dit project is tevens de opmaat voor een vierjarig PHD-traject van onderzoeker Sofia van Santen, gericht op toegankelijke en inclusieve leerecosystemen. Dit promotietraject gaat in 2022 van start en kun je via deze pagina verder blijven volgen.
Dit project werd mede mogelijk gemaakt door financiering vanuit NWA Wetenschapscommunicatie.