Hogeschool Leiden

Leerklimaatonderzoek

Het lectoraat Residentiële Jeugdzorg doet onderzoek naar het leerklimaat binnen het (voortgezet) speciaal onderwijs. Een open, positief leerklimaat op een school is erg belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen, jongeren en volwassenen. Er is een positief leerklimaat als de leerkracht de leerling helpt en naar de leerling luistert, de leerling dingen leert die zinvol zijn voor de toekomst, de regels eerlijk zijn, er weinig ruzie is, niet gepest wordt en de sfeer veilig is in de klas.  

Wat wordt er onderzocht?

Het lectoraat heeft een vragenlijst ontwikkeld om het leerklimaat in beeld te brengen, de Special Education Classroom Climate Inventory (SECCI). Van deze vragenlijst bestaat een versie voor:

  • kinderen van 6-12 jaar
  • jongeren van 12-18 jaar

Binnen de vragenlijsten worden de volgende factoren onderscheiden:

  • Ondersteuning: in hoeverre leerlingen vinden dat ze goed geholpen worden door de leerkracht
  • Disruptief gedrag: in hoeverre er sprake is van pestgedrag, schoppen en slaan
  • Groepsdynamiek: in hoeverre leerlingen prettig met elkaar omgaan in de klas
  • Leeratmosfeer: in hoeverre het rustig is in de klas en leerlingen aan leren toekomen
  • Groei: leren jongeren nuttige dingen op school

Ook wordt de veiligheid in de klas gemeten door vier schalen: regels in de klas, veilige atmosfeer, eigen fysieke veiligheid en fysieke veiligheid anderen. 

Waarom is het onderzoek belangrijk?

Een positief leerklimaat binnen een klas is erg belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen, jongeren en volwassenen. Het leerklimaat beïnvloedt namelijk in sterke mate het gedrag, de leermotivatie en de prestaties van leerlingen. Bij een positief leerklimaat voelen jongeren zich veiliger, is de sfeer in de klas beter, komen jongeren meer toe aan leren en is er minder verstorend gedrag in de klas. Onderzoek doen, de resultaten bespreken, verbeteracties uitzetten na een half jaar weer onderzoek doen, leidt vaak tot een beter leerklimaat op scholen.  

Op wie richt het onderzoek zich?

Leerklimaatonderzoek vindt plaats in het (voorgezet) speciaal onderwijs. Ook leerkrachten kunnen hun mening geven over het leerklimaat binnen de klas en school waar zij werken. 

Hoe ziet het onderzoek eruit?

De leerlingen vullen digitaal of op papier de vragenlijst in waarin zij aangeven hoe zij het leerklimaat ervaren. Indien gewenst vindt verdiepend onderzoek plaats in de vorm van semigestructureerde interviews of groepsgesprekken. De resultaten en eventuele aandachtspunten worden vastgelegd in een rapport, dat wordt besproken met de schoolleider, de intern begeleider, de leerkrachten en de leerlingen zelf. De medewerkers kunnen vervolgens met elkaar aan de slag om verbeteracties uit te zetten. Een vervolgmeting (meestal na 6 maanden) biedt de mogelijkheid tot reflectie: wat valt op, welke verbeterpunten zijn ingezet en welke effecten hebben die gehad? 

Met wie werken we samen?

Het onderzoek vindt plaats bij verschillende scholen voor speciaal onderwijs. Momenteel zijn dat de Onderwijsspecialisten, Ipse de Bruggen (zorg voor licht verstandelijk beperkten), Transferium (Jeugdzorg Plus), het Schakenbosch College en de justitiële jeugdinrichtingen.

Lees meer over het leef-, leer en werkklimaatonderzoek per instelling 
Bekijk het overzicht van instellingen waarmee het lectoraat eerder heeft samengewerkt

Wat zijn de resultaten?

De resultaten van het leerklimaatonderzoek worden gebruikt om het leerklimaat bij de deelnemende scholen te verbeteren. Ook gebruikt het lectoraat de gegevens voor wetenschappelijk onderzoek. 

Meer weten?

Voor meer informatie over de leerklimaatonderzoeken kun je contact opnemen met Peer van der Helm. Of lees meer over de theoretische achtergrond van het onderzoek ( pdf, 163 KB ).

Handleidingen en vragenlijsten Leerklimaatonderzoek