Verantwoording 2020
De verantwoording over 2020 van het lectoraat Waarde(n) van Vrijeschoolonderwijs over de bijdrage aan de beroepspraktijk en maatschappij, aan onderwijs en professionalisering en aan kennisontwikkeling.
Algemeen
Het lectoraat Waarde(n) van Vrijeschoolonderwijs richt zich op het versterken van de doelen waar het vrijeschoolonderwijs voor staat, zoals een brede en evenwichtige ontwikkeling van denken, voelen en willen bij kinderen/jongeren. Het lectoraat zoekt naar duurzaamheid door andere mensen te betrekken in de onderzoeken, ze uit te nodigen om zelf onderzoekend aan de slag te gaan en zo de waarde te ervaren van een onderzoekende houding en onderzoeksinstrumentarium voor het eigen handelen in de klas, in de school of in de opleiding.
Het jaar 2020 stond ook voor het lectoraat in het teken van corona. Vanaf maart 2020 beperkten steeds wisselende coronamaatregelen de mogelijkheden om onderzoek uit te voeren, studenten in te zetten of kennis met het werkveld te delen. Anderzijds was er in 2020 de start van een groot onderzoeksproject dat ondanks de beperkingen van start kon gaan.
Beroepspraktijk en maatschappij
De kenniskring bestond in 2020 uit 3 docenten van Hogeschool Leiden die naast hun onderwijstaken minimaal één dag per week onderzoekswerk doen, aangevuld met 2 onderzoekers uit de beroepspraktijk.
Gebruikelijk was dat we informatie, inzichten en werkprocessen uit ons onderzoek met het bredere werkveld deelden in de vorm van publicaties, maar vooral ook tijdens lezingen, werkgroepen en onderwijsbijeenkomsten. Door de coronacrisis zijn veel evenementen afgezegd waardoor gezocht moest worden naar andere vormen. Een van de eerste concrete opbrengsten is een podcastserie in samenwerking met Jan Jaap Hubeek over de onderzoeken en onderzoeksthema’s van het lectoraat; deze serie is via de website beschikbaar. Een ander voorbeeld is de online conferentie Overbruggen, georganiseerd in samenwerking met het lectoraat Vernieuwingsonderwijs van Thomas More Hogeschool & Hogeschool Saxion en De Activiteit, het onderzoeks- en nascholingsinstituut voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs. De conferentie ging in november van start met een online lezing van antropoloog Jitske Kramer en de presentatie van het boek Overbruggen; verbinden van vernieuwingsonderwijs en onderzoek, met daarin onder meer vijf hoofdstukken vanuit het lectoraat. De komende maanden vinden wekelijks meet & greet sessies plaats waarin onderzoeken gepresenteerd worden. Daarnaast zijn ook korte filmpjes over twee van de onderzoeken gemaakt (over betekenisvol evalueren van Wouter Modderkolk en over subjectwording en vormtekenlessen van Michiel Bos).
Onderwijs, professionalisering en kennisontwikkeling
Lector Aziza Mayo werkte samen met het Marecollege in Leiden aan een project waarbij onderzoek ingezet wordt om aan een verandering van de schoolcultuur te werken aan de hand van de invoering van een 70-minuten rooster. De gemeente Leiden stelde in 2020 een innovatiesubsidie beschikbaar voor deze samenwerking.
Met vrijescholen voor basisonderwijs uit het hele land en de VSP lerarenopleiding van Hogeschool Leiden werkt het lectoraat samen aan het SOL-project dat vorig jaar van start is gegaan. SOL staat voor Samen Opleidend Leren en is gericht op partnerschap tussen scholen en opleiders bij het ontwikkelen en geven van onderwijs aan leraren in opleiding. De onderzoeken van kenniskringleden en VSP-docenten Kirsten Koppel en Sita de Kam naar de ontwikkeling van betekenisvolle manieren van onderwijsonderzoek voor studenten spelen zowel in SOL als in de reguliere VSP opleidingen een rol.
In september is ook de leerkring Waarde(n)vol evalueren van start gegaan. De leerkring komt voort uit het onderzoek van Wouter Modderkolk en brengt docenten van 10 middelbare vrijescholen maandelijks samen in een onderzoeks- en verdiepingsproces rond betekenisvol toetsen en evalueren. Na een eerste bijeenkomst die fysiek plaats kon vinden, zijn de volgende bijeenkomsten online vormgegeven. Bij het ontwerpen van de bijeenkomsten zoeken de onderzoekers naar werkvormen die verdieping bieden, eigenaarschap stimuleren en uitnodigen om naar onderwijspraktijken te kijken vanuit de onderliggende pedagogisch-didactische intenties. Als leerkring wordt gezamenlijk gewerkt aan het verdiepen van zowel de meer theoretische kennisbasis in de scholen, als aan de ontwikkeling van onderwijspraktijken die recht doen aan de onderwijsvisie van de vrijescholen.
Kenniskringlid Saskia Snikkers werkte verder aan haar promotieonderzoek naar engagement van hoogbegaafde leerlingen in het onderwijs. Zij wordt in dit onderzoek mede begeleid door Prof. Dr. Alexander Minnaert van de Rijksuniversiteit Groningen.
Sinds augustus 2020 is de lector onderzoeksleider van het Whole Child Development Programma, gefinancierd door de Porticus Foundation. Samen met het Nivoz, vier hogescholen en acht scholen werkt dit consortium aan een proces dat er op gericht is om lerarenopleidingen (door) te ontwikkelen waarin leerkrachten zelf breed gevormd worden in het leraar-zijn zodat zij breed vormend onderwijs kunnen geven, in het bijzonder voor leerlingen die opgroeien in moeilijke sociaal-economische omstandigheden. Naast de lerarenopleidingen wordt ook een schoolleiderstraject ontwikkeld als basis voor het ontwikkelen van schoolculturen vanuit een holistisch onderwijsbeeld, gericht op brede vorming. Lector Aziza Mayo draagt als onderzoeksleider de verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling en uitvoering van het onderzoeksprogramma en geeft leiding aan het onderzoeksconsortium dat momenteel bestaat uit tien onderzoekers afkomstig van de deelnemende organisaties. Deze samenwerking biedt het lectoraat een waardevolle kans om in het brede onderwijswerkveld niet alleen de dialoog te voeren over wat waardevol en goed onderwijs is, maar ook om samen vorm te geven aan nieuwe praktijken van onderwijs en onderzoek.