Verantwoording 2019

De verantwoording over 2019 van het lectoraat Waarde(n) van Vrijeschoolonderwijs over de bijdrage aan de beroepspraktijk en maatschappij, aan onderwijs en professionalisering en aan kennisontwikkeling.

Algemeen

Sinds 2019 maakt het lectoraat Waarde(n) van Vrijeschoolonderwijs samen met de andere lectoraten van de faculteit Educatie, onderdeel uit van het kenniscentrum Professionaliseren door Onderwijspedagogisch Praktijkonderzoek (POP) van de faculteit Educatie. Lector Aziza Mayo was met medelector Dieuwke Hovinga verantwoordelijk voor het inhoudelijk ontwikkelen van het Kenniscentrum en het voorbereiden van de visitatie in december 2019. De visitatiecommissie oordeelde positief en gaf terug twee lectoraten te zien die goed staan en sterk verankerd zijn in werkveld en onderwijs.

Beroepspraktijk en maatschappij

Het lectoraat Waarde(n) van Vrijeschoolonderwijs heeft in 2018 haar ambities voor de tweede lectoraatsperiode geformuleerd, en deze koers in 2019 voortgezet. De kenniskring bestond in 2019 uit 2 docenten van Hogeschool Leiden die naast hun onderwijstaken minimaal één dag per week onderzoekswerk doen, aangevuld met 4 onderzoekers uit de beroepspraktijk. Zij vormen samen een langlopende onderzoeks- en leergemeenschap die werkt aan uiteenlopende onderzoeksprojecten.

Naast het bieden van informatie en inspiratie vanuit onderzoek (bijvoorbeeld in de vorm van publicaties, lezingen, werkgroepen en onderwijsbijeenkomsten) wil het lectoraat haar werkzaamheden meer en meer laten ontstaan en uitvoeren in een proces van co-creatie tussen onderzoekers en de mensen die daadwerkelijk het onderwijs (vorm)geven. Daarbij richten we ons op het bieden van zowel inhoudelijke expertise op specifieke inhoudelijke thema’s, als op het bieden van kennis en ervaring over het proces van onderzoek doen in en voor de school.

Bij dit laatste gaat het nadrukkelijk niet alleen over methodologische aspecten van onderwijsonderzoek, maar ook over het werken aan een onderzoekende houding in scholen. De behoefte leeft sterk binnen de scholen, en ook bij onderwijsopleiders, om met elkaar te werken aan een cultuur waarin onderwijsontwikkeling een gefundeerd en gezamenlijk proces wordt. In dit kader zijn diverse studiedagen van scholen mede-vormgegeven en begeleid, op inhoud en proces, door de lector en kenniskringleden.

Lector Aziza Mayo deed onderzoek naar en met het Marecollege in Leiden rond het proces dat zij gaan bij het ontwikkelen van een 70-minuten lesrooster. Inzet: gezonder onderwijs voor leerlingen en docenten, het versterken van de balans tussen onderwijservaringen die het denken-voelen-willen aanspreken, en het versterken van de actieve betrokkenheid en verantwoordelijkheid van de leerlingen bij de lessen en hun ontwikkelingsprocessen.

Kenniskringlid Wouter Modderkolk deed actieonderzoek gericht op het ontwikkelen van een bij vrijeschoolonderwijs passende cultuur en praktijk van toetsen en evalueren in het VO-onderwijs.

Tenslotte noemen we de ontwikkeling van academische onderzoekswerkplaatsen rond het thema 'de subjectwordingsfunctie van het vrijeschool basisonderwijs’ door pedagoge Merel Boon, schoolleider Elke Ennen en lector Aziza Mayo.

Onderwijs en professionalisering

Belangrijke doelstelling van het in 2019 ontwikkelde kenniscentrum is het versterken van de verbinding tussen de lectoraten en de opleidingen van de faculteit en van de werkzaamheid van onderzoek binnen de lerarenopleidingen.

Op dit moment lopen binnen het lectoraat Waarde(n) van Vrijeschoolonderwijs verschillende ontwikkelingstrajecten waarin de inzichten vanuit het lectoraat een krachtige bijdrage leveren aan nieuwe onderwijsvormen. Voorbeeld hiervan is de ontwikkeling van SOL. SOL staat voor Samen Opleidend Leren. Een samenwerkingsverband van schoolbesturen voor vrijeschool onderwijs (po) uit het hele land nam in 2019 met de Vrijeschool Pabo van Hogeschool Leiden het initiatief om een aanvraag voor een aspirant-opleidingsschool in te dienen.

Dit samenwerkingsverband heeft de ambitie om het opleiden van leraren in het vrijeschoolonderwijs te versterken (ook in de regio’s), een antwoord te geven op het groeiende lerarentekort en bij te dragen aan een professionele leeromgeving, door het opleiden in de school te laten plaatsvinden. De lector is nauw betrokken geweest bij het ontwikkelen van de (inmiddels gehonoreerde) aanvraag en zal ook betrokken blijven, met name bij het ontwikkelen van de onderzoekslijn binnen deze vorm van onderwijs aan aankomende leraren.

De lector speelde tevens een rol in de ontwikkeling van Spring, een nieuwe lerarenopleiding speciaal gericht op vernieuwend onderwijs, en de opzet van een nieuwe post-hbo-opleiding Voortgezet Vrijeschoolonderwijs.

De lector bleef in 2019 betrokken bij het (door)ontwikkelen van de Teammaster 3TO (Transitie in Onderwijs met Technologie). Verder geeft de lector ieder jaar input voor de jaarlijkse onderwijstweedaagse (Onderwijsvernieuwingsreis) van de faculteit Educatie. Ook heeft de lector diverse gastcolleges en masterclasses gegeven bij verschillende opleidingen van de faculteit, zoals een inspiratielezing bij de studietweedaagse van de Academische Pabo Leiden en een serie gastlessen in de minor Mooi Onderwijs met Kunst.

Kennisontwikkeling

Met onderzoekers van de Alanus Hochschule uit Alfter (Duitsland) en van de Rudolf Steiner College University Oslo vormt het lectoraat een academische leergemeenschap. Zij bereidden in 2019 een gezamenlijke, inmiddels geaccepteerde, bijdrage voor aan de AERA 2020 conferentie in de VS rond het thema ‘Autonomie in verbondenheid’.

Kenniskringlid Saskia Snikkers werkte verder aan haar promotieonderzoek naar het denken over, en de praktijk van het onderwijs aan (hoog)begaafde leerlingen in vrijescholen. Zij wordt in dit onderzoek begeleid door Prof. Dr. Alexander Minnaert van de Rijksuniversiteit Groningen.

In maart 2019 verzorgde lector Aziza Mayo bij de Velon conferentie een presentatie over de teammaster 3TO, samen met een collega van het Centrum Onderwijs & Innovatie Leiden.

Op 20 september 2019 vond de viering van 100 jaar Vrijeschoolonderwijs plaats: het Waldorf100 festival. Aan dit congres met kunstzinnige, ambachtelijke, feestelijke en verdiepende onderdelen, leverden lector en kenniskringleden een bijdrage in de vorm van workshops, lezingen en gesprekken.

Verder is de lector lid van de lectorenkring rond Gert Biesta in het kader van de leerstoel Pedagogische Dimensies van Onderwijs, Opleiding en Vorming aan de Universiteit van Humanistiek namens het NIVOZ (het Nederlands Instituut voor Onderwijs en Opvoedingszaken). Ook heeft zij zitting in de Resonansgroep van het lectoraat Professionalisering met Hart en Ziel van Hester IJsseling aan de Thomas More Hogeschool in Rotterdam.