Verantwoording 2018

De verantwoording over 2018 van het lectoraat Waarde(n) van Vrijeschoolonderwijs over de bijdrage aan de beroepspraktijk en maatschappij, aan onderwijs en professionalisering en aan kennisontwikkeling. 

Beroepspraktijk en maatschappij

In 2018 bestond het lectoraat Waarde(n) van Vrijeschoolonderwijs vier jaar en dat hebben we met alle betrokkenen gevierd. Aan het begin van het jaar heeft het lectoraat het stuk: Terugblikken en vooruitdenken ( pdf, 1.55 MB ) gepubliceerd, waarin een overzicht wordt gegeven van de ontwikkeling van het lectoraat en de activiteiten die daarbij ontplooid zijn; een kritische evaluatie van het proces en de opbrengsten; en een visie met ambities voor de toekomst van het lectoraat. Dit document heeft aanleiding gegeven om met vrijeschool po- en vo-bestuurdersplatformen in gesprek te gaan over nieuwe vormen van samenwerken in onderzoek om bij te dragen aan onderwijsontwikkeling. Hier zijn een aantal concrete samenwerkingen tot stand gekomen, zoals de ontwikkeling van de academische werkplaatsen rond het thema ‘subjectwording’ in de po-scholen en de ontwikkeling van een digitaal compendium over lesgeven in het vrijeschoolonderwijs voor middelbare schooldocenten. Daarnaast worden ook andere samenwerkingen verkend en vormgegeven, bijvoorbeeld rond visieontwikkeling, visiegestuurde toetsing en evaluatie, eigenaarschap van de leerling en bewegend onderwijs. Gedurende het jaar is vanuit het lectoraat deelgenomen aan verschillende dialoogsessies van vrijescholen uit het po- en vo-onderwijs, waarbij het lectoraat inhoudelijke en procesexpertise heeft ingebracht vanuit het onderzoekswerk. De lector heeft ook verschillende lezingen gegeven voor leraren, bestuurders en ouders over de brede vormende onderwijsopdracht van het vrijeschoolonderwijs in de huidige samenleving, waaronder een online lezing bij Antroposofie Magazine Academie. Tijdens studiedagen van scholen en besturen zijn door zowel de lector als kenniskringleden werkgroepen verzorgd waarin expertise vanuit de onderzoeken werd gedeeld en samen met deelnemers onderzoek werd gedaan. Daarnaast zijn ook studiedagen van scholen mede-vormgegeven en begeleid op inhoud en proces door de lector en kenniskringleden.

Op 8 juni vond de lectoraatsdag plaats waarin de inzichten en vragen die het lectoraatswerk in de eerste vierjaarsperiode opgeleverd hebben met een zeer diverse groep onderwijsprofessionals van binnen en buiten het vrijeschoolwerkveld zijn gedeeld en verkend met het oog op toekomstige samenwerkingen. Op deze dag zijn ook de publicaties die uit de onderzoeken van de kenniskringleden en uit het werk van de lector zijn voortgekomen, beschikbaar gemaakt. Hiermee is ook de samenwerking met deze groep kenniskringleden afgerond.

De stakeholders uit het werkveld die het lectoraat financieren hebben aangegeven dat zij bereid zijn ook een tweede lectoraatsperiode van vier jaar mede te financieren. Na de zomer heeft de kenniskring met het oog op de visie en ambities van het lectoraat voor de komende jaren, een nieuwe samenstelling gekregen. De deelname van de nieuwe groep kenniskringleden komt voort uit samenwerkingsprojecten met het werkveld die al vorm hadden gekregen of nu nieuw ontwikkeld worden. De onderzoekers Ariëlla Krijger, Arnout de Meyere, Frans Lutters en Rebecca van Ingen, hebben afscheid genomen; Akke Faling is dit jaar afwezig. Saskia Snikkers, Gerlach van Wersch en stagiaire Femke van der Sanden hebben hun onderzoekswerk voortgezet. Merel Boon (pedagoog en onderwijsontwikkelaar Hogeschool Leiden), Elke Ennen (directeur Vrijeschool De Vijfster en onderzoeker) en Wouter Modderkolk (decaan en docent Economie van de Stichtse Vrijeschool) zijn nieuwe kenniskringleden.

In internationaal verband zijn onderzoekssamenwerkingen ontwikkeld met ECSWE (European Council for Steiner Waldorf Education), rond Wiskundeonderwijs en het ontsluiten van onderzoeksresultaten voor leraren; en met hoogleraren van de Alanus Hochschule uit Alfter (Duitsland) en van de Rudolf Steiner College University Oslo rond het thema ‘Autonomie in verbondenheid’. Daarnaast is vanuit het lectoraat deelgenomen aan verkennende sessies en stuurgroep bijeenkomsten voor het Wadorf100 project van de Vereniging van Vrijescholen in Nederland.  

Onderwijs en professionalisering

De lector is een van de ontwerpers, ontwikkelaars en docenten van de innovatieve teammaster 3TO (teammaster Transitie in Onderwijs met Technologie) van Onderwijsmakers, een samenwerkingsverband van de faculteit Educatie van Hogeschool Leiden met Lucas Onderwijs. In 2017 startte het eerste cohort van 19 studenten uit vijf scholen. In 2018 ging de opleiding voor hen het tweede jaar in, en startte een nieuw cohort van vier scholen en 18 studenten. Daarnaast heeft de lector ook dit jaar verscheidene gastcolleges en masterclasses gegeven bij verschillende opleidingen van de faculteit; tijdens de Leidse ‘Nacht van de Leraar’ was de lector een van de inleidende sprekers. In het kader van de curriculumherziening van de Vrijeschool Pabo (VSP) heeft kenniskringlid en docent bij die opleiding Akke Faling veel werk verricht en heeft de lector meegewerkt tijdens studiedagen en werksessies.

Kennisontwikkeling

Vakgenoten van binnen en buiten het vrijeschoolonderwijs hebben deelgenomen aan de door het lectoraat georganiseerde lectoraatsdag op 8 juni. De lector is lid van de lectorenkring rond Gert Biesta in het kader van de leerstoel Pedagogische Dimensies van Onderwijs, Opleiding en Vorming aan de Universiteit van Humanistiek namens het NIVOZ (het Nederlands Instituut voor Onderwijs en Opvoedingszaken). In oktober is vanuit deze lectorenkring en het NIVOZ het symposium ‘Tijd voor pedagogiek in de lerarenopleidingen’ georganiseerd. Daarnaast heeft de lector zitting in de resonansgroep van het lectoraat Professionalisering met Hart en Ziel van Hester IJsseling aan de Thomas More Hogeschool in Rotterdam. Met de collega’s uit Duitsland en Oslo wordt een gezamenlijke bijdrage tijdens de AERA 2020 conferentie in de VS voorbereid. Naast de verschillende onderzoekspublicaties door de lector en kenniskringleden vanuit het lectoraat verscheen in 2018 ook het International Handbook of Holistic Education, uitgegeven door Routledge, met een bijdrage van de lector over de onderzoekswijze van de kenniskring.