Handreiking 'Licht Verstandelijke Beperking in de Justitiële Jeugdinrichting'

De populatie met een licht verstandelijke beperking (lvb) in de samenleving krijgt steeds meer aandacht. De indruk bestaat dat er een groeiende groep is die niet meer meekomt in de steeds complexere maatschappij. Binnen verschillende werkvelden groeit het begrip dat deze groep overvraagd wordt en dat een passende bejegening van belang is voor alle betrokkenen.

Binnen de strafrechtsketen is sprake van een oververtegenwoordiging van mensen met een lvb. Hoewel de exacte prevalentie niet bekend is, lijkt meer dan een derde van de jongeren binnen de justitiële opvang en behandelinstellingen een IQ te hebben onder de 85. Dit is meer dan verwacht zou worden op basis van de normaalverdeling van IQ. Doordat een lvb lastig te herkennen is, bestaat het risico op onbegrip, overvraging en het incorrect duiden van gedrag. Deze risico’s leveren bij de jongeren met een lvb stress en gedragsproblemen op en kunnen zelfs recidive in de hand werken.

Om deze risico’s te ondervangen heeft de JJI Lelystad speciale groepen voor jongeren met een lvb. Hier worden jongeren geplaatst met een IQ onder de 70. Jongeren met een IQ tussen de 70 en 85 verblijven in principe op reguliere groepen. Sommigen van hen ervaren echter dezelfde problemen als jongeren met een lager IQ. Soms zitten deze jongeren op een bijzondere zorggroep, soms ook niet. Ook jongeren met een IQ onder de 70 verblijven soms toch op groepen die niet gespecialiseerd zijn in lvb. Dit kan zijn omdat hun lage IQ niet tijdig herkend werd of overplaatsing naar Lelystad niet haalbaar geacht werd. Zij bevinden zich dan meestal wel op een bijzondere zorggroep.

Binnen het jeugdstrafrecht is ook steeds meer aandacht voor jongeren met een lvb van 18+. Vanwege het achterlopen in ontwikkeling (met betrekking tot de impulscontrole, de emotie-regulatie, het overzien van en rekening houden met gevolgen op de lange termijn en empathisch vermogen) kunnen ook deze jongeren, op basis van het adolescentenstrafrecht (ASR), worden geplaatst in een JJI, met als doel passende begeleiding te krijgen en de kans op recidive te verkleinen.

Deze handreiking richt zich op medewerkers op de reguliere en bijzondere zorggroepen van de justitiële jeugdinrichtingen (JJI’s) en heeft als doel om deze professionals kennis en handvatten te bieden die kunnen helpen bij de herkenning van een lvb en bij het bieden van een passende bejegening aan jongeren met een lvb.

Lees meer over de handreiking 'Licht Verstandelijke Beperking in de Justitiële Jeugdinrichting'. ( pdf, 2.71 MB )