Verantwoording 2021

De verantwoording over 2021 van het lectoraat Residentiële Jeugdzorg over de bijdrage aan de beroepspraktijk en maatschappij, aan onderwijs en professionalisering en aan kennisontwikkeling.

Beroepspraktijk en maatschappij

Vanuit het adagium ‘van therapie alléén word je niet beter’ zette het lectoraat Residentiële Jeugdzorg zich ook in 2021 in om de praktijk te inspireren en ondersteunen bij het werken vanuit een pedagogische basis. De doelgroep is: ‘kinderen en mensen die het in onze samenleving niet getroffen hebben’. Het gaat dan om mensen (kinderen) die vaak veel negatieve jeugdervaringen met zich meedragen en trauma. Veel trauma. Denk aan trauma's met een ‘grote T’ zoals verwaarlozing, misbruik en mishandeling, maar ook trauma’s met ‘een kleine t’ - de zogenaamde microtrauma’s - zoals voortdurend gepest worden, er niet bij te horen of ‘anders’ zijn.

Trauma levert vaak ingewikkeld gedrag op, op school en in de maatschappij. Het gaat dan bijvoorbeeld om agressief en/of crimineel gedrag, middelengebruik, maar ook depressie, zelfbeschadiging en eetstoornissen. In de huidige vermedicaliseerde en gejuridiseerde samenleving wordt de achtergrond van dit gedrag vaak niet gezien. We willen onze studenten als toekomstige beroepsbeoefenaren hierover graag informeren.

Deze pedagogische aanpak behelst een integrale aanpak, waarin naast therapie ook plaats is voor zingeving en het ontwikkelen van perspectief door scholing. In het onderzoek dat aan het lectoraat plaatsvindt is plek voor concrete verbetering samen met de beroepspraktijk, zoals bijvoorbeeld: onderzoek en terugkoppeling van leef-, leer, en werkklimaat; onderzoek naar het toepassen van kinderrechten in de jeugdzorg; de toepassing van zorgethiek; en de ontwikkeling van de praktijk van gezinshuizen.

Aansluiting op de beroepspraktijk

De activiteiten en onderzoeken die we doen strekken zich uit van jeugdinstellingen (ambulant, gezinshuizen, open, gesloten, Jeugd GGZ en Justitiële jeugdinrichtingen) naar de volwassen zorg zoals in de maatschappelijke Opvang, open en gesloten TBS, gehandicaptenzorg en GGZ. Daarnaast werken we nauw samen met scholen voor passend (speciaal) onderwijs. Op al deze plekken proberen we samen met het werkveld een pedagogische, psychologische en zorgethische kijk te (her)introduceren, op basis van wetenschappelijk onderzoek.

We kijken vooral naar kinderen en volwassenen met complexe problematiek, die het in ons zorgsysteem moeilijk hebben en soms ‘buiten de boot vallen’. Daar proberen we oplossingen voor te vinden en die oplossingen te onderzoeken op werkzaamheid, niet alleen voor de korte- maar ook voor de lange termijn.

We kijken ook naar waar en waarom het in ons zorgsysteem soms schuurt en waarom (aankomende) beroepsbeoefenaren soms te snel afhaken in het huidige systeem. Afgelopen jaar hebben we op verschillende platforms aandacht gevraagd voor denk- en weeffouten in het systeem. Het lectoraat mengt zich op basis van wetenschappelijk- en praktijkgericht onderzoek in deze maatschappelijke discussie met als doel de zorg voor jeugd en volwassenen beter te maken en daarmee ook onze hbo-opgeleide medewerkers te ondersteunen met praktijkgerichte kennis en vaardigheden.

De lector is in 2021 ook benoemd als hoogleraar Zorg en Onderwijs aan de Universiteit van Amsterdam. Daarnaast was hij betrokken bij een hoorzitting van de Tweede Kamer op 14 oktober 2021 over complexe multiproblematiek (Rondetafelgesprek: "Hulpverlening aan jongeren met multi-problemen " | Tweede Kamer der Staten-Generaal). Hierover is een positionpaper geschreven.

Onderwijs en professionalisering

In het afgelopen jaar is vanuit het lectoraat op diverse manieren een bijdrage geleverd aan het onderwijs. Zo begeleiden docent-onderzoekers van het lectoraat projectgroepen van de minor Werken in Gedwongen Kader (WiGK, ongeveer 30 studenten). Studenten starten met het doorgronden van recente resultaten van leef- en werkklimaatonderzoek van een afdeling en het maken van een systemische analyse, waarna ze door middel van eigen onderzoek en literatuuronderzoek komen tot onderbouwde tips ter verbetering van het leefklimaat en de behandeling. Binnen deze minor verzorgt de lector ook het vak Forensische Sociotherapie.

In 2021 is binnen het profiel GGZ speciale aandacht besteed aan leefklimaat in de GGZ-instelling, waarbij studenten op hun praktijklerenplek een analyse van het leefklimaat hebben gemaakt en vanuit deze analyse tips geformuleerd hebben voor de praktijk. Deze tips werden goed ontvangen en de studenten hebben zich hierdoor kunnen profileren als Sociaal Werker (SW’er). Daarnaast heeft het lectoraat opdrachten verstrekt aan studenten voor de ontwikkeling van beroepsproducten die aansluiten bij het onderzoek dat gedaan wordt naar gezinshuizen, leefklimaat en de manier waarop Corona van invloed is op gezinnen waar kinderen intramuraal wonen. Deze opdrachten worden in samenspraak met de praktijk opgesteld.

Ook is een aantal SW-docenten actief betrokken bij het onderzoek naar gezinshuizen en trajectbenadering bij loverboy-problematiek. Deze docenten ervaren dat deze bijdrage aan het onderzoek hen ondersteunt in het lesgeven en hen helpt om de praktijk een meer prominente plek in de lessen te geven. Daarnaast zijn verschillende onderzoekers van het lectoraat werkzaam als docenten in uiteenlopende modules en minoren.

Er worden ook gastlessen verzorgd door onderzoekers van het lectoraat binnen de bachelor SW en Master Jeugdzorg. Tot slot wordt op basis van projecten gewerkt aan de ontwikkeling van onderwijsmateriaal, zoals een module gericht op gezinshuiszorg en een training voor het omgaan met loverboy problematiek in kleinschalige voorzieningen.

Kennisontwikkeling

De kennisontwikkeling in 2021 stond binnen het lectoraat niet stil en kan worden onderscheiden in praktijkgerichte- en wetenschappelijke ontwikkeling. In het nieuwsoverzicht van het lectoraat werden deze activiteiten bijgehouden. Hieronder vallen ook bijdragen van de lector aan landelijke media, zoals een reportage in Nieuwsuur, of een radio-interview.

In 2021 hebben er als gevolg van de coronapandemie minder congressen en symposia plaatsgevonden, maar de lector en senior-onderzoekers hebben toch aan enkele (online) bijeenkomsten een bijdrage geleverd, zoals ‘Het Congres’, het congres Beveiligend verblijf (België) en Nieuwe methodieken in de Jeugdzorg.