Life skills om succesvol te studeren
Om succesvol te studeren, heb je life skills nodig: levensvaardigheden die helpen om problemen aan te pakken en goed in je vel te zitten.
Hogeschool Leiden deed onderzoek naar vijf belangrijke life skills. En ontwikkelde een toolbox om studenten te helpen bij het ontwikkelen van deze vaardigheden.
Maak gebruik van onze life skills toolbox
Binnen welk thema wil de student zich ontwikkelen?
Het lectoraat Ouderschap en Jeugd in ontwikkeling heeft een toolbox ontwikkeld voor alle faculteiten. Het is een verzameling handvatten waarmee studenten en hun (SLB-)docenten aan life skills kunnen werken.
Docenten en studenten van Hogeschool Leiden zijn verantwoordelijk voor de inhoud en actualiteit van de toolbox.
Kies je thema
Binnen welk(e) thema('s) kan de student hulp gebruiken? Kies hier een thema en ontdek de bijbehorende tools.
Top 5 waardevolle levensvaardigheden
Life skills voor studenten
Er zijn vijf life skills waar studenten veel aan hebben. Deze kunnen studenten helpen om beter om te gaan met het dagelijks studeren en alle ballen in de lucht te houden.
1. Zelfbewustzijn
Studenten hebben hulp nodig bij het beantwoorden van de vragen ‘wie ben ik, wie is de ander, wie ben ik als professional' en ‘wat kan ik’. Ze hebben soms niet zo veel zelfvertrouwen en durven zich niet te uiten in de groep. Ook vinden studenten het lastig hun eigen leven te overzien. Ze voorbereiden, bijvoorbeeld door verhalen van anderen, stages en het zien van mogelijke oplossingen, helpt bij de groei van het zelfbewustzijn.
(Bron: Casel.org)
2. Zelfmanagement
Zelfmanagement betekent je eigen impulsen kunnen beheersen, met stress kunnen omgaan, jezelf aan het werk kunnen zetten en kunnen motiveren, plannen en organiseren. Veel studenten hebben nog moeite met deze vaardigheid, omdat hun hersenen nog niet volgroeid zijn. Dit betekent niet dat ze het niet kunnen leren
Door studenten hierin te ondersteunen, zijn ze beter in staat om zichzelf te motiveren, te plannen en met stress om te gaan.
3. Sociaal bewustzijn
Sociaal bewustzijn betekent dat studenten zich in kunnen leven in een ander, verschillen tussen mensen kunnen herkennen en waarderen en anderen respecteren. Sommige studenten hebben deze vaardigheid al jong in huis omdat hier bijvoorbeeld thuis de nodige aandacht aan is besteed. Voor anderen is dit een vaardigheid die ze op latere leeftijd aanleren. Er zijn ook studenten die deze vaardigheid téveel in huis hebben.
4. Relatievaardigheden
De life skill ‘relatievaardigheden’ houdt in dat je kunt communiceren, jezelf betrokken voelt bij het belang van een ander, relaties kan opbouwen en onderhouden en kan samenwerken. Samenwerken, je in de ander verplaatsen en feedback ontvangen is voor studenten lastig. Dit komt mede doordat veel contact via tekstberichten verloopt. Docenten willen studenten leren om écht contact te maken.
5. Verantwoordelijke besluitvorming
Verantwoordelijke besluitvorming betekent dat studenten problemen kunnen herkennen, onderzoeken en oplossen, evalueren en keuzes kunnen maken.
Studenten zijn over het algemeen goed in het herkennen van problemen en ze zijn oplossingsgericht. Docenten willen hen leren dat het oplossen van problemen niet altijd snel kan. Jongere studenten moeten nog leren dat ze zelf verantwoordelijk zijn. Ze moeten leren op de juiste momenten hulp te vragen en op de juiste momenten zelf oplossingen te bedenken.
Ik ben de enige in de klas die al een gezin heeft. Ik sta dus anders in het leven dan veel andere eerstejaarsstudenten. Soms denk ik weleens ‘doe eens wat meer moeite’ als medestudenten niet zoveel bijdragen aan een project.
Ik voel me soms duizelig als ik een presentatie moet geven. Ik ben nog erg onzeker door mijn thuissituatie, ik wilde eigenlijk nooit te veel opvallen en houd me daarom liever op de achtergrond. Door veel te oefenen hoop ik dat ik dat het me steeds makkelijker afgaat.
Onderzoek
Wat is er onderzocht rondom life skills?
Het aantal hbo-studenten dat hun studie niet afmaakt, daalt. Daar zijn verschillende redenen voor. Vaak speelt stress een rol. Drie van de vier studenten geeft aan zich vaak moe te voelen. Een op de drie studenten heeft een verhoogd risico op een burn-out.
Hoe het allemaal begon
Het onderzoek naar life skills voor studenten begon in 2017 bij het lectoraat Ouderschap en Ouderbegeleiding. De aanleiding hiervoor was de landelijke daling van het studiesucces van studenten en het meer zichtbaar worden van sociale en emotionele problemen van studenten.
Het bevorderen van life skills sluit aan bij de beloftes van Hogeschool Leiden: het creëren van een leer- en leefgemeenschap waarin studenten zich op individueel en professioneel niveau ontwikkelen en waarin we de student (nog) beter leren kennen. Dit helpt hen om actief te studeren en draagt bij aan de aansluiting op de beroepspraktijk.
Onderzoek onder studenten
Om meer te weten te komen over de problemen waar studenten tegenaan lopen, hebben vier Honoursstudenten van Hogeschool Leiden hier onderzoek naar gedaan. Onder begeleiding van het lectoraat Ouderschap en Ouderbegeleiding onderzochten zij welke vaardigheden studenten vooral gebruiken en welke ze nog verder kunnen ontwikkelen.
Wat is er onderzocht?
Het doel van het onderzoek is om meer te weten te komen over:
- Wat vinden studenten lastige situaties?
- Welke life skills kunnen zij goed toepassen?
- Welke life skills willen zij nog verder ontwikkelen?
Hoe is dit onderzocht?
Onder leiding van twee gespreksleiders zijn er in groepen van drie tot acht studenten gesprekken gevoerd. Deze gesprekken gingen over moeilijke situaties die zij zijn tegengekomen en de life skills die ze daarbij hebben gebruikt, of juist hebben gemist. Hierbij is gebruik gemaakt van het Levensvaardighedenspel. Op basis van de ervaringen wordt het spel momenteel verder ontwikkeld.
Wat zijn de belangrijkste uitkomsten?
Life skills die over het algemeen het best worden toegepast door de studenten uit het onderzoek zijn reflecteren, op een verantwoordelijke manier een besluit nemen, kwaliteiten herkennen en discipline. Veel meer moeite hebben zij met zelfvertrouwen, het begrijpen van andermans perspectief en zelfmanagement zoals omgaan met stress en jezelf aan het werk kunnen zetten.
De onderzoeksgroep ervaart vooral problemen op studiegebied, met familie, vrienden en op het gebied van mentale gezondheid (emoties uiten, stress, uitdaging en ontspanning). Deze uitkomsten betekenen niet dat dit voor alle studenten aan Hogeschool Leiden geldt. Uit het onderzoek blijkt ook dat iedere student andere life skills toepast, zelfs in vergelijkbare situaties. Dit heeft te maken met persoonlijkheid en met externe factoren zoals opvoeding en omgeving.
Hoe wordt het onderzoek benut?
Het Levensvaardighedenspel is een goede tool om gesprekken te voeren. Hierdoor word je als student bewust van jouw life skills. Deze tool kan bijvoorbeeld worden ingezet in de lessen Studieloopbaanbegeleiding (SLB).
Onderzoek onder docenten
Hogeschool Leiden wil meer inzicht in de behoeften van studenten op het gebied van life skills. Daarom is er naast onderzoek onder studenten, ook onderzoek uitgevoerd onder docenten. Door hun rol zien zij waar studenten mee worstelen. Bovendien kunnen zij goed aangeven hoe Hogeschool Leiden het aanbod beter onder de aandacht van de hele hogeschool kan brengen en hoe het aanbod verbetert en uitbreid kan worden. Dit onderzoek is uitgevoerd door het lectoraat Ouderschap en Ouderbegeleiding, in samenwerking met een student.
Wat is er onderzocht?
Door middel van dit onderzoek willen we meer te weten komen over moeilijke situaties waarmee studenten te maken hebben, welke life skills Hogeschool Leiden kan helpen ontwikkelen, hoe wij ons aanbod kunnen verbeteren en welke ondersteuning docenten daarbij nodig hebben. We hebben dit onderzocht door interviews af te nemen bij docenten van Hogeschool Leiden. Het gaat zowel om reguliere docenten als om studieloopbaan-begeleiders, werkzaam bij diverse opleidingen.
Lees meer over de verschillende deelvragen uit het onderzoek(pdf)
Wat zijn de belangrijkste uitkomsten?
Docenten aan Hogeschool Leiden willen studenten beter kunnen begeleiden bij het ontwikkelen van life skills. Daarvoor ontwikkelen we een toolbox: een pakket aan tips en handvatten om studenten mee te kunnen ondersteunen. In deze gereedschapskist verzamelen we al het aanbod dat aanwezig is binnen de verschillende opleidingen van Hogeschool Leiden. Zo maken we gebruik van elkaars kennis en expertise. Daarnaast ontwikkelen we wat ontbreekt via een leernetwerk van docenten en studenten. De inbreng van studenten is belangrijk, omdat zij goed kunnen aangeven wat ze nodig hebben.
Het effect van life skills op studiesucces
Het bevorderen van life skills vergroot het studiesucces. Dit blijkt uit jarenlang onderzoek dat gedaan is door de World Health Organization (WHO) en door CASEL (Collaborative for Academic, Social and Emotional Learning). Deze twee onderzoeken hebben het succes van life skills op de kaart gezet. Ondersteuning bieden op het gebied van levensvaardigheden doet er toe: studenten zitten beter in hun vel, het verbetert studiegedrag en vermindert studie-uitval.
Reden voor Hogeschool Leiden om hier actief mee aan de slag te gaan. Daarom is een groot aantal studies op een rij gezet en vergeleken. Welke onderwijsprogramma’s werken bij studenten het beste en waarom?
Kenmerkend voor adolescenten
In de studies die zijn vergeleken wordt onderzoek gedaan naar de groep ‘late adolescenten’ tussen de 16 en 23 jaar. De meeste studenten van Hogeschool Leiden vallen in deze groep. Vaak worden studenten benaderd als volwassenen, maar psychologisch gezien is dat een overschatting. De adolescent moet zich op sociaal gebied nog verder ontwikkelen. Een eigen identiteit en zelfvertrouwen zijn nog niet standaard aanwezig. Als gevolg hiervan kunnen adolescenten moeite hebben met het nemen van beslissingen en tegen kritiek kunnen. Jongeren in deze leeftijdsgroep kunnen extra vatbaar zijn voor depressieve klachten.
De onderzoeken op een rij
In totaal zijn er 26 (inter)nationale studies met elkaar vergeleken*. Daaruit blijkt het volgende:
Levensvaardighedenprogramma’s hebben effect
Vanuit verschillende levensvaardighedenprogramma’s is aangetoond dat ze positief effect hebben op het ontwikkelen van maatschappelijk bewustzijn, zelfcontrole en zelfvertrouwen. Jongeren ontwikkelen meer veerkracht, empathie en zelfstandigheid, en kunnen leren omgaan met stress. Het aanleren van life skills als beslissen, probleemoplossend en kritisch denken en stress management blijkt de neiging te verkleinen om drugs te gebruiken.
Het is lastig te meten wat het effect is van verschillende programma’s op afzonderlijke vaardigheden. Dit komt doordat er vaak meerdere zaken tegelijk wordt onderzocht.
De manier van trainen is het belangrijkst
De manier van trainen blijkt een groter effect te hebben dan de inhoud van het levensvaardighedenprogramma. Programma’s die werken volgens een vaste procedure leiden tot een beter resultaat, waarbij studenten de life skills beter leren beheersen. Een voorbeeld van zo’n vaste procedure is SAFE**:
- Rangschikken (Sequenced): aangesloten en gecoördineerde activiteiten om de ontwikkeling van vaardigheden te bevorderen
- Actief (Active): actieve vormen van leren om studenten te helpen nieuwe vaardigheden op te doen
- Gericht (Focused): de nadruk leggen op het ontwikkelen van persoonlijke en sociale vaardigheden
- Uitdrukkelijk (Explicit): gericht op specifieke sociale en emotionele vaardigheden
Ook blijkt dat docenten van de eigen onderwijsinstelling zulke trainingen net zo goed of beter kunnen geven dan externe trainers. Deze docenten moeten hiervoor wel getraind worden.
Levensvaardigheden bevorderen studiesucces
Studenten die bepaalde vaardigheden beheersen, zijn succesvoller in hun studie dan anderen. Het gaat hierbij om vaardigheden als goed kunnen communiceren, problemen kunnen oplossen, je bewust zijn van je eigen identiteit, motivatie en om kunnen gaan met stress.
*Bron: Suzanne Slotboom en Carolien Gravesteijn. Levensvaardigheden voor studenten: een overzicht van studies (aangeboden aan tijdschrift)
**Bron: Durlak, J. A., Weissberg, R. P., Dymnicki, A. B., Taylor, R. D., & Schellinger, K. B. (2011). The impact of enhancing students’ social and emotional learning: A meta‐analysis of school‐based universal interventions. Child development, 82(1), 405-432.
Conclusies uit het onderzoek
De conclusies uit het onderzoek zijn op een rij gezet.
- Het heeft het grootste effect als levensvaardighedenprogramma’s worden aangeboden voor aanvang van de studie. Dit betekent dat wij er extra aandacht aan geven bij de start van het eerste studiejaar.
- Een gestructureerd programma is belangrijk. Wij beginnen met het ontwikkelen van zelfbewustzijn en zelfmanagement omdat dat effect heeft en studenten er zelf de meerwaarde van inzien.
- Training door eigen personeel werkt goed.
- Naast de reguliere programma’s is maatwerk nodig.
Ik ben niet altijd even gemotiveerd om te studeren, daarom stel ik studeren voor tentamens vaak tot het laatste moment uit. Er speelt momenteel veel in mijn leven: ik werk veel, woon op mezelf en ben lid bij een studentenvereniging.
Eigenlijk ben ik deze studie gaan doen omdat mijn ouders wilden dat ik zou direct door zou gaan studeren, anders zou ik geen studiefinanciering meer krijgen. Ik had liever een tussenjaar genomen. Ik weet nog niet zo goed of deze studie het wel voor me is.
Achtergrondinformatie
Bouw kennis op over life skills
Wat zijn life skills?
Life skills zijn vaardigheden die je kunt inzetten om je leven goed op orde te krijgen en te houden. Ze helpen je om te gaan met de eisen die aan je gesteld worden. Ze zorgen ervoor dat je tegen een stootje kunt als iets tegenzit. Met een goed stel life skills op zak ben je beter in staat om te leren. Daarmee hebben deze skills een positieve invloed op je studieresultaten. Dit blijkt onomstotelijk uit jarenlang onderzoek dat gedaan is door de World Health Organization (WHO) en door CASEL (Collaborative for Academic, Social and Emotional Learning).
Waarom zijn life skills nodig?
Veel studenten hebben er moeite mee om alle ballen in de lucht te houden. Misschien herken je dit wel bij studenten in je klas. Je hebt het druk met al je verantwoordelijkheden. Je studie vraagt veel tijd en aandacht en daarnaast moet je vaak werken. Je wilt tijd doorbrengen met vrienden, bent actief met social media en sport een paar keer per week. Sommigen hebben daarnaast nog extra verantwoordelijkheden of zorgen. Ze zijn mantelzorger voor een familielid, hebben problemen thuis of ervaren stress doordat hun studie tegenzit en hun lening steeds groter wordt.
Hoe kunnen life skills je helpen?
Life skills helpen studenten om overeind te blijven. Als je leert om te plannen en om hulp te vragen, dan lukt het je beter om alle ballen in de lucht te houden. Als je goed kunt communiceren is het makkelijker om eerlijk tegen een ander te zeggen dat je ergens geen zin in hebt. En als je last hebt van verantwoordelijkheden of zorgen, dan helpt het als je je eigen gevoelens op tijd herkent en voor jezelf kunt opkomen.
Waarom besteedt Hogeschool Leiden hier aandacht aan?
Hogeschool Leiden wil studenten helpen om beter met de eisen en uitdagingen van het leven om te kunnen gaan. Dat past bij onze ambities, die we hebben verwoord in vijf beloftes aan studenten. Door in life skills te investeren kunnen studenten zich op individueel en professioneel niveau beter ontwikkelen. Dit heeft positieve gevolgen voor de studie, maar ook voor de loopbaan daarna. Uit onderzoek blijkt dat hulp bij het aanleren van vaardigheden na 3,5 jaar nog steeds positieve effecten heeft*.
*Bron: Durlak, J. A., Weissberg, R. P., Dymnicki, A. B., Taylor, R. D., & Schellinger, K. B. (2011). The impact of enhancing students’ social and emotional learning: A meta-analysis of school-based universal interventions. Child Development, 82, 405–432.