Man knijpt in stressbal

KNOP Project

Logo's samenwerkingspartners KNOP

Binnen de Leidse Proeftuin Zorg & Welzijn werken het lectoraat Eigen Regie bij Fysiotherapie en Beweegzorg van Hogeschool Leiden, lectoraat HealthyLifestyle, AgeingandHealthcare van Hanze Hogeschool Groningen en TNO samen aan het innovatieve project 'KennisNetwerk Ouderen en Preventie' (KNOP). 

Wat is KNOP?

KNOP is een nieuwe aanpak om preventieve beweegprogramma’s voor ouderen door eerstelijns fysio- en oefentherapeuten te laten implementeren.

Bekijk de deelnemende praktijken

KNOP in het kort:

  • Transitie van ‘zorgverlener’ naar ‘preventie ondernemer’;
  • Innovatieve implementatieaanpak van een preventief beweegprogramma, gericht op het op maat maken voor de lokale situatie samen met de doelgroep (ouderen);
  • Co-creatie: ontwikkelen samen met alle betrokkenen (oudere burgers, fysio-/oefentherapiepraktijken en Studenten en docenten fysiotherapie);
  • Slow innovation”: stap voor stap met tussenevaluaties bijsturen, ‘uitproberen’;
  • Hetzelfde project in verschillende lokale situaties uitvoeren;
  • Studenten adviseren de fysio-/oefentherapiepraktijken over een wervingsstrategie en businesscase en evalueren het effect van het beweegprogramma;
  • ‘Lessons learned’: het bundelen en delen van lokale implementatie oplossingen en producten.

Aanleiding KNOP

Voldoende beweging is een belangrijke voorwaarde om als oudere burger zo lang mogelijk thuis te kunnen blijven wonen. Slechts 50% van de 65-plussers voldoet aan de Nederlandse norm gezond bewegen. Preventieve beweegprogramma’s, zoals 'Functioneel trainen ouderen (FTO)', zijn effectief gebleken voor het verbeteren van het dagelijks functioneren van ouderen, maar er wordt nog weinig gebruik gemaakt van deze preventieve beweegprogramma’s. De implementatie stagneert.

Hoe zorg je er nu voor dat de doelgroep ‘70+ met beginnende fysieke functioneringsproblemen’ (oudere burger) zich aangesproken voelt door een preventief programma, zoals FTO? En hoe kun je als fysio-/oefentherapeut optimaal ondernemen binnen dit preventieve domein?

Doel KNOP

In co-creatie met oudere burgers, fysio-/oefentherapeuten, studenten en docenten fysiotherapie (KNOP team) is onderzocht hoe FTO in de lokale fysio-/ oefentherapiepraktijk geïmplementeerd kan worden. Om te bestuderen of FTO na lokale implementatie effectief blijft is het effect van de proefimplementatie van het FTO op dagelijks functioneren, actieradius rondom huis, participatie en zelfmanagement geëvalueerd.

Aanpak KNOP

In een tweejarig implementatie project hebben in 19 KNOP-teams, 111 studenten, 30 ouderen, 27 fysio-/oefentherapie praktijken en 10 docenten aan KNOP deelgenomen. Zij hebben in verschillende lokale praktijken dezelfde onderzoeksvragen beantwoord. Na het eerste jaar is het onderzoek herhaald in een bredere regio met inachtneming van de lessons learned.

Lees meer over de aanpak van KNOP

Links: Twee deelnemers (Sophie van Beek (links) en Dia den Hollander) van het KNOP project. Deze dames hebben samen gewerkt met studenten aan hun projecten. Rechts: Deelnemers van het symposium beantwoorden vragen met antwoordkaarten over de verwachte uitkomsten van het onderzoek.
Links: deelnemers KNOP project Sophie van Beek en Dia den Hollander. Rechts: deelnemers symposium beantwoorden vragen.

Opbrengsten KNOP

Co-creatie was compleet nieuw voor iedereen maar is breed omarmd en als zinvol ervaren.

  • Vier niveaus: in de stuurgroep, tussen de KNOP teams, binnen een KNOP team en in de uitvoering van FTO tussen de therapeuten en oudere burgers onderling;  
  • Tot het hoogste niveau ‘meebeslissen’ wat leidde tot werving strategieën en aanpassingen van het FTO op maat van de doelgroep;
  • Succesfactoren zijn volledig informeren van alle partijen, gebruikmaken van verschillende werkvormen, het stellen van de juiste vragen en het acteren op de antwoorden;
  • Co-creatie vaardigheden en goede voorbereiding van alle partijen zijn belangrijk.

Bekijk een korte impressie (video) van de workshop ‘co-creatie binnen het KNOP project’ ontwikkeld samen met een externe expert, docenten én studenten.

Duurzame implementatie is een uitdaging, maar lukt wel:

  • FTO op maat maken en aanbieden voelt vertrouwd en lukt goed;
  • in het proactief werven van deelnemers en het organiseren van een positieve business case voelen professionals zich minder bekwaam;
  • business case ontwerpen is nieuw en heeft geleid tot meer creatieve kijk op de mogelijkheden voor duurzame implementatie;
  • werving kost nog veel inspanning maar is wel geslaagd! Een persoonlijke benadering door iemand met wie de oudere een band heeft en adverteren in een lokale krant blijken het meest effectief voor het bereiken van de oudere burger.

Een succesvolle proefimplementatie van het FTO.

  • 146 oudere burgers namen deel aan FTO en de evaluaties (gemiddelde leeftijd 77.5 jaar);
  • Dit waren voornamelijk vrouwen (71%), mensen zonder hulpmiddel (59%) en mensen met een chronische aandoening (61%); Op maat gemaakt FTO geeft verbetering op dagelijks functioneren en participatie in situaties waarin bewegen een rol speelt. Het FTO was niet effectief voor het verbeteren van zelfmanagement en participatie aangaande therapietrouw, omgaan met geld, tijdsbesteding, betaald werk, onderwijs en sociale contacten. 

Producten en publicaties die hieruit voortvloeien vind je aan de rechterkant van de pagina. De factsheets en handleidingen mag u gebruiken mits u verwijst naar de bron: lectoraat Eigen Regie bij Fysiotherapie en Beweegzorg, Hogeschool Leiden.

Conclusie
Met een goede voorbereiding en training van alle betrokkenen is co-creatie succesvol en geeft het energie. Voor optimale werving voor een beweegprogramma lijkt een persoonlijke component in de benadering gewenst. Het bereiken van de doelgroepen mannen en mensen zonder een chronische aandoening is een aandachtspunt. Werving en businesscase binnen het preventief domein blijven een uitdaging: training van dergelijke vaardigheden vraagt in de toekomst om meer training en begeleiding. Een beweegprogramma dat in samenwerking met de betrokkenen is aangepast op de lokale situatie lijkt effectief voor het verbeteren van het dagelijks functioneren en bewegen van ouderen.

Deelnemers van het symposium KNOP beantwoorden vragen van projectleider Arlette Hesselink met antwoordkaarten over de verwachte uitkomsten van het onderzoek
Deelnemers tijdens het symposium KNOP

Sfeerimpressie afsluitend KNOP symposium

Interviews met betrokkenen uit het KNOP project