Nynke over inzicht krijgen in de dynamiek van een groep

Want soms is het zo moeilijk om je vinger er achter te krijgen. Hoe kan het nou dat iedereen positief is over de ingezette verandering, maar het niet van de grond komt? Waarom blijft het steeds weer rommelen in de kleuterbouw, ook nu er twee nieuwe mensen bij zijn gekomen? Waarom steekt in deze klas iedere keer het pest gedrag weer de kop op? Vragen die vaak geen rechttoe rechtaan antwoord hebben, maar dieper onderzoek vragen naar dat wat er onderligt.

Inzicht krijgen, is zeker als het over systemen van groepen mensen gaat, is geen simpele kwestie. Het is géén rechte lijn van probleem A naar oplossing B. Het is eerder een veld, waarin allemaal variabelen zitten, waar je vaak maar gedeeltelijk invloed op uit kunt oefenen. Een plan om het toetssysteem in een school te veranderen, met veel eigenaarschap in het team en veel enthousiasme vanuit de gehele school, kan alsnog tegenslag oplopen. Alle neuzen staan dezelfde kant op. Iedereen wil dit. En toch… Er is geen energie of tijd voor de verandering en het lijkt alsof alles tegenzit om dit voor elkaar te krijgen. Waarom? Als je systemisch gaat kijken maak je gebruik van je gevoel en je intuïtie om een analyse te doen van de situatie. Hierdoor geef je ruimte aan een ander soort weten. Door dit vervolgens inzichtelijk te maken met een tafelopstelling, waarin je representerende voorwerpen plaatst, kun je bij de informatie komen waar je eerder niet bij kon. Het is een prachtige manier van onderzoek doen, die naast de vele vormen van analytisch kijken ook ruimte geeft aan een fenomenologische blik in de systemen van mensen.

Mijn collega’s Kim en Marina waren laatst bij een schoolleider en schoolleider in opleiding in de bollenstreek. Ze kwamen middels een tafelopstelling inzicht geven over het formatieplan en jaarplan. Nadat ze elkaar wat beter hadden leren kennen, werden een aantal vragen met elkaar verkend. Vragen zoals: Staat iedereen op de juiste plek? Wat is er te doen? Wat is er nodig?

Waar stagneert het en waar zit juist de flow? Na deze kennismaking werd de vraag, waar vanuit gewerkt werd, helder. Vervolgens werd aan beide schoolleiders gevraagd representerende voorwerpen op een tafel neer te zetten, met dit in het achterhoofd. Niet als representatie van de werkelijkheid, maar op gevoel. Om de wijsheid van het lichaam in te zetten en de handen te gebruiken bij het plaatsen van de voorwerpen. Het resultaat; twee heel verschillende opstellingen. Iets wat ook logisch is, want de één ziet niet wat de ander ziet. Maar door daar vervolgens met elkaar naar te kijken, naar wat er zichtbaar werd en er vragen over te beantwoorden, kwam duidelijk naar boven wat er nodig is in dit team. Achteraf gaven de schoolleiders terug: “Het geeft inzicht op een manier die je niet kent. Je weet het zelf ergens wel, maar nu wordt het naar de voorgrond gebracht en benoemd. Hierdoor is opengebroken wat voorheen onbesproken was. Dit heeft daarna mooie gesprekken opgeleverd met het team, hierdoor hebben we samen een beter beeld gekregen van waar we heen willen.”

Gun jij jouw team, klas of jezelf ook een andere blik en een stap vooruit? Kijk dan voor meer informatie op onze website. 

In veel gesprekken over ‘nieuw’ of ‘ander’ onderwijs wordt de aanval gevoeld op het huidige systeem. Er wordt gevoeld dat terwijl er met zo veel hart voor kinderen gewerkt wordt en dit niet gezien wordt. In de opstelling werd vooral duidelijk dat dit gevoeld werd door leidinggevenden in het onderwijs. Schoolleiders, bestuurders en de overheid konden pas ontspannen toen er erkenning kwam voor hoe zij hun werk hebben gedaan. Om de toekomst vorm te geven hebben we te eren waar we vandaan komen en hoeveel werk en liefde daar is ingebracht. Daarnaast hebben we ook te doen wat nu goed is en dat heeft ook afscheid tot gevolg. Dat doe je niet door te oordelen over wat was en je daar tegen af te zetten, maar door af te stemmen op wat we diep van binnen voelen op dit moment.

De opstelling laat zien dat dit begint bij het herstel van het kind als de uitgeslotene van zijn of haar eigen groeiproces. En bij het herstel van de ouder als mentor in het leerproces van het kind, waardoor ze beiden rechtop kunnen gaan staan en eigenaarschap kunnen nemen over de ontwikkeling. Het herstellen van de autonomie, verbinding en competentie waar het over gaat in de theorie van Luc Stevens en in het artikel van de Correspondent.

Wat zichtbaar werd in deze middag doet recht aan al die initiatieven door het hele land van ouders die eigen scholen opzetten voor hun kinderen. Soms heel professioneel en met ondersteuning van mensen die al jaren in het onderwijs werken, soms houtje-touwtje met een groep ouders die eigenlijk niet weten waar ze aan beginnen, maar die voelen dat het anders moet. Hier neemt het kind en waar dat kind het niet kan, de ouder het heft in handen. Zodat we zonder ons af te zetten toe kunnen bewegen naar onderwijs dat gaat over, leven, geven en weten.

Bij Centrum onderwijs & innovatie Leiden verzorgen we Maatschappelijk opstellingen en geven we advies en begeleiding aan schoolteams, schoolleiders en organisaties in Systemisch Werk. Heb jij een vraagstuk over Systemisch Werk en wil je eerst eens kennis met ons maken om te zien of we iets voor je kunnen betekenen? Laat vrijblijvend je contactgegevens achter dan neemt een van onze experts van het Centrum onderwijs & innovatie Leiden (COIL) contact met je op, om een afspraak te maken voor het gratis consult. Maak alvast kennis met Nynke.

Eerstvolgende maatschappelijke opstellingen zijn op 11 januari 2024 en 9 april 2024.