100 jaar vrijeschool in Nederland
Het lectoraat Waarde(n) van Vrijeschoolonderwijs geeft met meerdere bijdragen acte de présence op het symposium 100 jaar vrijeschoolonderwijs.
Ruim 100 jaar geleden maakte het onderwijs in Nederland belangrijke ontwikkelingen door. Er ontstond ruimte voor nieuwe ideeën over pedagogie en over onderwijs. En dit opende de weg naar vernieuwingsonderwijs. In 1923 werd de eerste vrijeschool van Nederland geopend in Den Haag. Reden voor een groots symposium op donderdag 30 november, waar het lectoraat Waarde(n) van Vrijeschoolonderwijs met meerdere bijdragen acte de présence geeft.
Groei in het aantal vrijescholen
In de 20e eeuw nam het aantal vrijescholen snel toe. Vooral halverwege de jaren 70 tot aan het eind van de jaren 80. Daarna bleef het aantal vrijescholen enkele decennia redelijk gelijk. Een nieuwe stijgende trend van het aantal leerlingen op de vrijeschool zette zich in vanaf 2011. Op dit moment zijn er in totaal 130 vrijescholen: 100 vrijescholen in het primair onderwijs en 30 vrijescholen in het voortgezet onderwijs. In totaal volgen hier ruim 33.000 leerlingen onderwijs (bron: factsheet 2022-2023 vereniging van vrijescholen).
Vrijeschoolonderwijs?
Het doel van het vrijeschoolonderwijs is leerlingen opvoeden tot zo volledig mogelijke en unieke mensen, verbonden met het grotere geheel waar zij deel van uitmaken. Om leerlingen te laten worden wie zij zijn en om hen volwassen in de wereld te kunnen laten staan, moeten zij zich in de volle breedte kunnen ontwikkelen. Daarbij staat het ontwikkelen van het denken, voelen en willen centraal. Daarnaast is het belangrijk dat leerlingen vaardigheden leren, de wereld om hen heen leren kennen en zo leren waarnemen dat zij hun eigen oordeel kunnen gaan vormen. Leerlingen leren zichzelf kennen: Wie ben ik? Wat kan ik? Hoe ga ik met de wereld om? Op welke manier kan ik aan de wereld bijdragen? Wat zijn mijn talenten en ook: wat zijn mijn drempels? En tegelijkertijd: ik ben hier met andere mensen op deze wereld. Hoe ga ik met hen om? Het vrijeschoolonderwijs wil kinderen de gelegenheid bieden om al die aspecten van het leven tegen te komen. Zo kunnen zij oefenen, zich ontwikkelen en zich bewust worden van tegenstellingen. Ook leren zij dat het leven een voortdurende zoektocht is naar een balans tussen die tegenstellingen.
Symposium 100 jaar vrijeschoolonderwijs: 30 november 2023
Tijdens het symposium 100 jaar vrijeschoolonderwijs, leveren twee onderzoekers van het lectoraat, Kirsten Koppel en Wouter Modderkolk, een bijdrage.
Kirsten Koppel verzorgt een sessie over diep luisteren en onderzoekende openheid als grondhouding in de klas. Daarbij staat de vraag centraal: hoe kunnen we studenten een instrumentarium aanbieden om die onderzoekende openheid tot een grondhouding te maken in hun professionele handelen als pedagoog? Een waardevolle kijkrichting om deze vraag te beantwoorden kunnen we halen uit het werk van Gert Biesta en Theorie U* van Otto Scharmer. Hoe kom je vanuit de theorie rondom diep luisteren en onderzoekende openheid tot betekenisvol handelen? En hoe neem je dat mee in de klas? Het onderzoek leverde zowel praktische handvatten op, als vragen waar we misschien een heel leven voor nodig hebben. Maar die hebben volgens Kirsten wel met elkaar te maken. En zoals zij zegt: kleine, concrete aanwijzingen kunnen ons al de goede kant opsturen.
Wouter Modderkolk begeleidt samen met Jan Jaap Hubeek een sessie over de pedagogische opdracht en de ruimte in het onderwijs. Momenteel werkt Wouter aan een promotieonderzoek waarin hij onderzoekt hoe je het intentioneel pedagogisch-didactisch handelen van leraren kunt versterken, met een bijzondere focus op de inrichting van de professionele ruimte en de rol van leiderschap. Tijdens het symposium gaat Wouter met deelnemers in gesprek over de pedagogische opdracht en de ruimte voor intentioneel pedagogisch-didactisch handelen vanuit drie verschillende lagen: de leraar, de schoolleiding en de landelijke kaders (macro). Wat is de pedagogische opdracht van het vrijeschoolonderwijs en wat betekent die opdracht voor het handelen van de leraar?
Hier vind je meer informatie over het symposium.