"Ik pleit voor krachtig ouderschap"

Ouderschap is jongleren. Met het lectoraat Ouderschap en Ouderbegeleiding besteedt Carolien Gravesteijn aandacht aan onderzoek naar de betekenis van ouderschap voor ouders.

"Mijn eerste dochter werd geboren na 30 weken. De placenta raakte los en ze had zuurstofgebrek. Ze moest met een acute keizersnede gehaald worden. Na een week bleek dat haar darmen aan het afsterven waren en een half jaar lang wisten we niet of ze het zou overleven. Ze heeft een hersenbloeding en een hartstilstand gehad. Na een jaar mocht ze eindelijk naar huis, ze werd een klein wondertje genoemd. Nu is ze 23, ze studeert Geneeskunde en wil kinderarts worden. Tijdens die heftige eerste fase is bij mij het zaadje geplant voor de thema’s die ik binnen het lectoraat Ouderschap en Ouderbegeleiding heb opgezet."

Ouderschap is jongleren

"Bij de GGD Rotterdam en De Haagse Hogeschool hield ik me bezig met het versterken van levensvaardigheden van kinderen en jongeren. Het viel me steeds meer op dat er weinig aandacht was voor de ouders. Over het thema ouderschap was vanuit de therapeutische hoek wel het nodige bekend, maar niet zozeer vanuit de wetenschappelijke hoek. Dat heb ik opgepakt. Sinds 2012 ben ik lector Ouderschap en Ouderbegeleiding bij Hogeschool Leiden."

"Een belangrijke stap die vaak wordt overgeslagen is de aandacht voor het welzijn van ouders."

"Als we het over ouderschap hebben, hebben we het vaak over opvoederschap. Als je kijkt naar wat het betekent om ouder te worden, dan is het jongleren – die metafoor gebruik ik vaak. Eén van de ballen die ouders in de lucht houden is de ‘opvoedbal’, maar er zijn ook een hoop andere ballen die zij in de lucht moeten houden. Daar is lange tijd weinig aandacht voor geweest. Denk bijvoorbeeld aan werk, de partnerrelatie, financiële kwesties, enzovoorts. Als één van die thema’s onder druk staat, gaat de opvoedbal ook zwaarder wegen. Door als professional alleen aandacht te besteden aan opvoeden, ben je met symptoombestrijding bezig. Je kunt ouders opvoedtips geven, maar als de ouder niet goed in haar of zijn vel zit, lukt het opvoeden doorgaans ook niet goed. Je slaat met andere woorden een belangrijke stap over, namelijk de aandacht voor het welzijn van ouders."

De mythe van gelukkig ouderschap

"Gelukkig ouderschap is een mythe, in de zin dat het insinueert dat ouderschap alleen maar gelukkig maakt en dat is gewoon niet zo. Ouders zitten ook weleens met hun handen in het haar. Er zijn ouders die op een bepaald moment spijt hebben van het feit dat ze kinderen hebben. Dat is een fase en dat herstelt zich wel weer, maar het is er wel. Op het moment dat we dat van elkaar weten – soms ben je gelukkig en soms is het een worsteling – scheelt dat een hoop. Ik pleit liever voor krachtig ouderschap, waarin het welzijn van de ouders centraal staat."

"Het is heel belangrijk om ouders te ondersteunen in plaats van met het vingertje te wijzen."

"Het is nogal wat, de verantwoordelijkheid hebben voor een kind en vervolgens zeggen: eigenlijk ben ik er niet zo blij mee. Dat maakt heel eenzaam en kwetsbaar. Daarom moeten we erover praten. Vooral omdat onderzoek nu aantoont dat er inderdaad een dip in dat welzijn is. Lang werd gezegd dat als je de opvoedtips van deskundigen maar volgde, kwam het goed. Daarom hadden ouders het gevoel dat als het niet goed ging met hun kind, zíj het niet goed hadden gedaan. Ik blijf daarom roepen: wetenschappelijk gezien klopt dat niet! Er is een heel palet aan factoren dat een rol speelt bij de opvoeding van je kind. Kortom, het is heel belangrijk om ouders te ondersteunen in plaats van met het vingertje te wijzen."

Driehoek met onderwijs en praktijk

"Het lectoraat heeft een sterke band met zowel het onderwijs als de praktijk. We werken samen met talloze landelijke kennis- en thema-instituten en praktijkprofessionals. Zo hebben we ook een uitgebreid aanbod voor professionals die met ouders en kinderen werken. Denk bijvoorbeeld aan jongerenwerk, scholen, de BSO of kinderopvang. Hoe kun je zo goed mogelijk samenwerken met ouders? En hoe kun je ouders ondersteunen? Het is vooral belangrijk dat professionals het perspectief van de ouder meenemen. We moeten ouders voldoende betrekken en de ouders dan ook benaderen als ervaringsdeskundigen, in plaats van onszelf teveel te profileren als deskundigen. Hun perspectief is heel waardevol, en dat proberen we mee te geven."

"Ik vind het belangrijk om de verbinding met het onderwijs goed zichtbaar te maken."

"Iets waar ik ook heel trots op ben, is het longitudinale project Leuker voor Later. Al 5 jaar worden meer dan 600 ouders en kinderen gevolgd door het afnemen van een vragenlijst en 200 ouders en kinderen middels interviews. Uitkomsten hiervan geven input voor het versterken van de levensvaardigheden van ouders en kinderen en voor oudergerichte interventies om het welzijn van ouders – en daarmee ook het kind – te bevorderen. Nu, en dat was mijn grootste doel, landt het ook in het onderwijs. Studenten interviewen de ouders voor dit project en participeren heel actief. Ik vind het belangrijk om die verbinding met het onderwijs goed zichtbaar te maken. Op onze lectoraatspagina hebben we daarom een overzicht van alle scripties gepubliceerd. Dit is belangrijk voor ons, onze praktijkpartners en ook erg leuk voor de studenten zelf."

Samenwerken met studenten

"We worden regelmatig benaderd door studenten voor stages of afstudeerprojecten. Helaas kunnen we niet alle studenten een plek geven, dus we moeten lastige keuzes maken. Gelukkig heb ik een team met onderzoekers die het leuk en belangrijk vinden om studenten te begeleiden. Mijn tip aan studenten is: formuleer dingen zorgvuldig, daarmee laat je zien dat je je goed verdiept hebt in het lectoraat. En wees creatief en proactief, dat vind ik heel belangrijk. Qua thema’s is er namelijk best veel mogelijk."

"Mijn tip aan studenten: formuleer dingen zorgvuldig, wees creatief en proactief. Dat vind ik heel belangrijk."

"Studenten met verschillende achtergronden schrijven zich in voor de minor Ouderschap, Opvoeding & Preventie. De minor gaat verder dan kennisoverdracht; studenten gaan ook daadwerkelijk oefenen met de oudergerichte benadering. Als ik afstudeerders krijg die deze minor hebben gevolgd, hoef ik ze bijna niets meer uit te leggen. Ik geloof dan ook dat deze studenten, na hun afstuderen, veel meer oog hebben voor het perspectief van ouders en dat is een mooie winst. We hopen natuurlijk dat dit perspectief – door het een goede plek te geven in ons onderwijs – ook meer plek krijgt in de zorg."

Personalia

Naam: Carolien Gravesteijn
Functie: Lector Ouderschap en Ouderbegeleiding
Proefschrift: 'Programma's voor levensvaardigheden op school: achtergronden, ontwikkeling en evaluatie van onderwijs in sociale en emotionele vaardigheden' (2010)

Meer over het lectoraat | Meer over de lector | Terug naar overzicht interviews