Leef-, leer- en werkklimaat-onderzoek gesloten instellingen
Onderzoeksgroep Waarde(n)volle Zorg onderzoekt onder leiding van Chris Kuiper het leef-, leer- en werkklimaat in gesloten instellingen. Het is belangrijk om de stem van jongeren te verstevigen in het kwalitatief onderzoek, te laten zien dat jongeren een eigen positie hebben in dit onderzoek. Jongeren zijn immers, net als de medewerkers, mede-onderzoeker.
Vragenlijsten en handleidingen
Wij hebben diverse vragenlijsten en handleidingen ontwikkeld. Deze zijn gratis beschikbaar voor het werkveld en de wetenschap, onder voorwaarde van correcte auteursvermelding en de webpagina voor Onderzoeksgroep Waarde(n)volle zorg. We stellen het op prijs als u bij gebruik hiervan de data met ons deelt, zodat we deze kunnen gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek en het actueel houden van de referentiegroepen.
De vragenlijsten en handleidingen zijn onderverdeeld in verschillende thema’s en beschikbaar in het uitklapmenu.
Veel vragenlijsten zijn ook beschikbaar in andere talen (Afrikaans, Arabisch, Duits, Engels, Frans, Noors, Papiaments, Russisch, Spaans, Catalaans, Turks en Zweeds). Deze zijn op aanvraag beschikbaar. Mail direct naar Veronique van Miert.
Toestemming betrokkenen
Bij gebruik van de vragenlijsten in de praktijk, is het belangrijk om altijd toestemming te vragen aan de betrokkenen, zoals respondenten, leidinggevende en directie van uw organisatie. Lees meer over hoe de toestemming van het onderzoek onder jongeren in gesloten instellingen en op de VSO-scholen is geregeld.
Om je hierbij te helpen heeft de onderzoeksgroep de handleiding 'Leren van leef- en werkklimaat' voor organisatieverbetering voor het management opgesteld.
Bekijk voor meer informatie ook onze onderzoeksgroep Waarde(n)volle Zorg. 'Leef, leer- en werkklimaatonderzoek gesloten instellingen' is een project van deze onderzoeksgroep bij kenniscentrum Samen Redzaam.
Bekijk voor meer informatie ook onze onderzoeksgroep Waarde(n)volle Zorg. 'Bijdrage aan leef, leer- en werkklimaatonderzoek gesloten instellingen' is een project van deze onderzoeksgroep bij kenniscentrum Samen Redzaam.
Leefklimaat
Er is een positief en open leefklimaat in een instelling als de begeleiding er voor de cliënt is, de cliënt dingen leert die zinvol zijn voor de toekomst, de regels eerlijk zijn en er een prettige, veilige sfeer hangt in de instelling.
De onderzoeksgroep heeft vragenlijsten ontwikkeld om het leefklimaat in beeld te brengen. Dit noemen we de Group Climate Inventory (GCI). Van deze vragenlijst bestaan verschillende versies voor verschillende doelgroepen:
Leerklimaat
Er is een positief leerklimaat in een klas als de leerkracht er voor de leerling is, de leerling dingen leert die zinvol zijn voor de toekomst, de regels eerlijk zijn, er weinig ruzie is, er niet gepest wordt en de sfeer veilig is in de klas.
Binnen de vragenlijsten worden de volgende factoren onderscheiden:
- Ondersteuning: in hoeverre leerlingen vinden dat ze goed geholpen worden door de leerkracht
- Disruptief gedrag: in hoeverre er sprake is van pestgedrag, schoppen en slaan
- Groepsdynamiek: in hoeverre leerlingen prettig met elkaar omgaan in de klas
- Leeratmosfeer: in hoeverre het rustig is in de klas en leerlingen aan leren toekomen
- Groei: leren jongeren nuttige dingen op school
Ook wordt de veiligheid in de klas gemeten door vier schalen: regels in de klas, veilige atmosfeer, eigen fysieke veiligheid en fysieke veiligheid anderen.
Handleiding en vragenlijsten
Werkklimaat
Er is een positief werkklimaat als de medewerkers tevreden zijn over het leiderschap van hun leidinggevende, het team goed functioneert, medewerkers ontwikkelings-perspectief zien en geen last hebben van een te hoge werkdruk.
Binnen deze vragenlijsten worden verschillende factoren onderscheiden:
- Leiderschap van de leidinggevende: in hoeverre het leiderschap passief, controlerend en inspirerend is
- Teamfunctioneren: in hoeverre medewerkers het teamfunctioneren als positief of negatief ervaren
- Werkmotivatie: waaronder o.a. tevredenheid, betrokkenheid, werkdruk, veranderbereidheid
- Werkgeversverplichtingen: mogelijkheden tot ontwikkeling, het salaris, sociaal-emotionele steun
- Werknemersverplichtingen: bereidheid tot overwerken, inzet voor de organisatie
Handleiding en vragenlijsten
Zinvolle dagbesteding
Zinvolle dagbesteding in een behandelsetting heeft de volgende kenmerken: het biedt ruimte voor persoonlijke ontwikkeling, draagt bij aan herstel, biedt structuur, stimuleert autonomie en biedt mogelijkheden tot contact en ondersteuning.
Therapeutische alliantie
De therapeutische alliantie is de kwaliteit en de sterkte van de samenwerkingsrelatie tussen cliënt en hulpverlener; de persoonlijke band tussen beiden, de overeenstemming over behandeldoelen en over taken binnen de behandeling.
Handleidingen en vragenlijsten
Sociale probleemsituaties
Jongeren met gedragsproblemen reageren vaak agressief op sociale probleemsituaties, zoals voordringen in een rij, een spelletje dreigen te verliezen, of een correctie door een autoriteit. Deze vragenlijst meet die agressieve reacties op sociale probleemsituaties.
Onderlinge omgang
Jongeren beïnvloeden elkaars gedrag in een instelling, zowel positief als negatief. De vragenlijst Onderlinge Omgang brengt de kwaliteit van de onderlinge interacties tussen jongeren in kaart.
Behandelmotivatie
De behandelmotivatie van de jongere is een belangrijke factor voor een goede behandeluitkomst. Deze vragenlijst brengt de motivatie voor behandeling in kaart.
Handleiding en vragenlijst behandelmotivatie voor adolescenten
Jij en de maatschappij
Jongeren die extreme opvattingen hebben, hebben vaak het gevoel er niet bij te horen: ze voelen zich onrechtvaardig behandeld en afgewezen door de maatschappij. Deze vragenlijst meet gevoelens van afwijzing en criminele denkbeelden.
Contact
Onderzoeksgroep Waarde(n)volle Zorg
Chris Kuiper
Leef-, leer- en werkklimaatonderzoek per instelling
Onderzoeksgroep Waarde(n)volle Zorg (voorheen de onderzoeksgroep Residentiële Jeugdzorg) voert leef-, leer- en werkklimaatonderzoek uit bij verschillende instellingen.
Bekijk het overzicht van instellingen waarmee de onderzoeksgroep eerder heeft samengewerkt.
Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI)
In opdracht van Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) en de Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI's) voert de onderzoeksgroep sinds 2013 jaarlijks leef-, leer- en werkklimaatonderzoek uit in de JJI's in Nederland. Per instelling leveren we rapporten op met de resultaten van ons onderzoek. Daarnaast schrijven we jaarlijks een overkoepelende rapportage over het leef-, leer- en werkklimaat in alle JJI's.
Fivoor (forensische en intensieve psychiatrie)
De onderzoeksgroep doet twee à drie keer per jaar leef- en werkklimaatonderzoek bij drie locaties van Fivoor: de Forensisch Psychiatrische Afdeling (FPA) in Utrecht, de FPA in Den Haag en de FPA en FPK (Forensisch Psychiatrische Kliniek in Rotterdam. Binnen de FPA’s en FPK’s wordt het leefklimaat bij volwassen patiënten in kaart gebracht, waarbij er extra aandacht is voor de veiligheidsbeleving van zowel patiënten als medewerkers.
Ipse de Bruggen (gehandicaptenzorg)
Binnen de locaties van Ipse de Bruggen wordt onderzoek gedaan naar het leef- leer- en werkklimaat. Deze locaties hebben veel te maken met cliënten met een licht verstandelijke beperking (LVB). De huidige vragenlijst is aangepast op deze doelgroep en deze wordt momenteel gevalideerd. Sinds 2018 voert Ipse de Bruggen het onderzoek zelf uit, in samenwerking met Hogeschool Leiden.
Transferium Jeugdzorg
Transferium is een Jeugdzorg-Plus instelling (gesloten jeugdzorg) voor jongeren tussen de 12 en 18 jaar. Deze jongeren krijgen intensieve behandeling en onderwijs. De onderzoeksgroep doet in deze instelling sinds 2011 onderzoek naar het leef-, leer- en werkklimaat.
Regio College
Het Regio College biedt ongeveer 130 mbo- opleidingen, havo, vwo en cursussen in Zaandam, Purmerend, Heerhugowaard en Edam. De onderzoeksgroep doet sinds 2018 op deze scholen leer- en werkklimaatonderzoek.
Schakenbosch
Schakenbosch is een gesloten behandelcentrum voor Jeugdzorg-Plus voor jongeren tussen 12 en 18 jaar met ernstige gedrags- en of psychiatrische problematiek. Het biedt intensieve behandeling en onderwijs. De onderzoeksgroep doet sinds 2013 leer- leef- en werkklimaatonderzoek bij Schakenbosch.
Stichting Trajectum
Trajectum biedt behandeling en begeleiding aan mensen met een lichte verstandelijke beperking (LVB) en onbegrepen en risicovol gedrag, al dan niet met een forensische achtergrond. De onderzoeksgroep doet sinds 2014 leef- en werkklimaatonderzoek bij Trajectum.
Onderwijsspecialisten
De Onderwijsspecialisten bieden (voortgezet) speciaal onderwijs in de regio’s Arnhem, Overbetuwe, Zuidwest- Veluwe, Liemers, Achterhoek en Stedendriehoek. Leerlingen krijgen hier extra begeleiding omdat zij moeilijk leren, een lichamelijke of meervoudige beperking hebben, chronisch ziek zijn of gedragsproblemen hebben. De onderzoeksgroep doet sinds 2015 twee keer per jaar leer- en werkklimaatonderzoek op de scholen. Leerkrachten maken daarbij gebruik van observatielijsten. Vanaf 1 maart 2019 gaan de Onderwijsspecialisten het onderzoek zelf uitvoeren.
Human Concern – ervaringsprofessionals in eetstoornissen
Stichting Human Concern is een gespecialiseerde GGZ–instelling, die behandeling biedt bij eetstoornissen als anorexia, boulimia en eetbuisstoornis (BED) op vijf locaties in Nederland (Amsterdam, Bilthoven, Tilburg, Den Haag en Zwolle) en Portugal. Human Concern maakt hierbij gebruik van ervaringsprofessionals. De onderzoeksgroep voert sinds 2018 werkklimaatonderzoek uit bij alle locaties in Nederland.
Horizon Jeugdzorg & Onderwijs
Horizon biedt open en gesloten jeugdzorg (JeugdzorgPlus), speciaal onderwijs, pleegzorg en ambulante zorg. De onderzoeksgroep voert sinds 2013 leefklimaat- leerklimaat- en werkklimaatonderzoek uit bij Horizon. In de beginjaren werd dit onderzoek nog op een beperkt aantal zorg- en onderwijslocaties uitgevoerd. Sinds 2017 vinden op alle locaties elk half jaar metingen plaats. Sinds 2018 voeren medewerkers van de onderzoeksafdeling van Horizon het onderzoek zelfstandig uit.
Ambiq
De onderzoeksgroep doet sinds 2014 leef- en werkklimaatonderzoek bij Ambiq op de locatie in Hengelo. Ambiq biedt behandeling en begeleiding van kinderen en (jong)volwassenen met een licht verstandelijke beperking en bijkomende problematiek. De intentie is om dit onderzoek van 2019 t/m 2021 ook uit te voeren bij de volwassenzorg van Ambiq. De onderzoeksgroep voert in 2019 de metingen en rapportages volledig uit. Hierna zal de onderzoeksgroep een deel van deze werkzaamheden overdragen aan een medewerker van Ambiq, zodat de instelling na 2021 zelfstandig periodiek leef- en werkklimaatonderzoek uit kan voeren. Vanaf het voorjaar van 2019 vindt zowel leef- als werkklimaatonderzoek plaats binnen de volwassenzorg, behandelgroepen, trainingshuizen en gezinshuizen.
Gezinshuizen
Onderzoeksgroep Waarde(n)volle Zorg (voorheen de onderzoeksgroep Residentiële Jeugdzorg) heeft bij verschillende gezinshuizen leef- en werkklimaatonderzoek uitgevoerd.