Kansengelijkheid
De onderzoeksgroep Natuur en Ontwikkeling Kind doet onderzoek naar het toegankelijk en inclusief vormgeven van leerecosystemen, gericht op natuur en wetenschap. Hierbij staat de verbinding tussen binnen- en buitenschools leren centraal. Hoofdonderzoeker op dit thema is Sofia van Santen, die hiervoor nauw samenwerkt met Naturalis Biodiversity Center.
Wat en hoe?
Een rijke educatieve omgeving draagt bij aan de kansen van kinderen. Leren gebeurt niet alleen op school. Buitenschoolse leeromgevingen zijn belangrijk omdat het authentieke leercontexten zijn waar kinderen kennis en vaardigheden opdoen en rolmodellen kunnen ontmoeten. Daarnaast draagt een gevarieerde leeromgeving ook bij aan persoonsvormende aspecten zoals de ontwikkeling van een positief groeibesef. Maar … buitenschoolse educatie is niet voor alle kinderen beschikbaar en niet altijd inclusief. De leerecologieën, alle mogelijkheden om te leren en ontwikkelen, zijn ongelijk waardoor kinderen geen gelijke kansen hebben.
Hoe dragen leerecosystemen bij aan kansgelijkheid?
In een leerecosysteem werken lokale instellingen zoals scholen, buurtcentra, kinderopvang, bibliotheken, musea, sociaal werkers, kennisinstellingen en onderzoeksinstituten samen. Leerecosystemen kunnen bijdragen aan het creëren van kansen voor kinderen door bij te dragen aan een rijke ervaringswereld. Het gaat hierbij om het verrijken en verbinden van leer- en ontwikkelmogelijkheden. Door te zorgen voor inhoudelijke aansluiting, doorverwijzen en het wegnemen van drempels, wordt een kind in staat gesteld om steeds door te leren en interesses te ontwikkelen. Zo kan een kind bijvoorbeeld op school kennismaken met een thema, na schooltijd activiteiten in een buurthuis bijwonen of lid worden van een club, thuis online verdieping zoeken, en met familie een bibliotheek of museum bezoeken. Hierbij spelen wegwijzers (de volwassenen) een belangrijke rol. Ook is het een essentiële voorwaarde dat de plekken en het aanbod werkelijk toegankelijk en inclusief zijn zodat kinderen en ouders zich welkom, gezien en gewaardeerd voelen.
Hoe ver zijn we in Nederland met dit onderzoek?
De ontwikkeling van structurele leerecosystemen en onderzoek hierover, staat in Nederland nog in de kinderschoenen. Samen met professionals uit de praktijk wordt in de onderzoeksgroep onderzocht hoe toegankelijke en inclusieve leerecosystemen eruit kunnen zien en wat deze kinderen kunnen opleveren.
Contact
Onze onderzoekers
Vragen of samenwerken? Neem contact met ons op!
Sofia van Santen
Onderzoeker
Onze onderzoeksprojecten
Natuur om de hoek
Hoe kunnen we kinderen voor wie dit minder vanzelfsprekend is, laten ervaren dat natuur en wetenschap wél iets voor hen kan zijn? Vanuit deze wens is in 2019 het leerecosysteem Natuur om de hoek gestart als pilot in een focuswijk in Leiden. Een vernieuwende aanpak waarmee buitenschoolse leeromgevingen en school actief met elkaar werden verbonden.
De resultaten
Sofia van Santen deed in 2019 vanuit de onderzoeksgroep Natuur en Ontwikkeling Kind van Hogeschool Leiden en Naturalis een evaluerend onderzoek naar ‘Natuur om de Hoek’.
Kinderen noemen dat ze zich vrij voelen in de natuur, dat door natuur alles veel mooier wordt, dat het stress vermindert, dat ze er kunnen opladen om daarna weer fijner op school te zitten. Ook horen we kinderen zorgen uiten, over de rotzooi die ze in natuur zien, dat de mensen niet goed voor de planeet zorgen, dat ze bang zijn dat de aarde straks niet meer bestaat. Tegelijkertijd zijn natuur en wetenschap thema’s waar zij weinig mee bezig zijn in het dagelijks leven, en vinden ze dat er weinig natuur is. Ook hebben kinderen een sterk stereotype beeld van wetenschap, zien zij het niet als iets voor hen en moet je er ‘heel, te slim’ voor zijn.
Lees meer over de resultaten en aanbevelingen voor de huidige praktijk in de rapportage Natuur om de Hoek.
De samenwerkingspartners
De pilot was een samenwerking tussen Naturalis Biodiversity Center, Hortus Botanicus, stichting Naar Buiten!, IVN, drie basisscholen, Centrum Jeugd en Gezin en de gemeente Leiden.
Inclusieve wetenschapsclubs
Doel van dit project en onderzoek was om wetenschap toegankelijker te maken voor álle kinderen. Buitenschools leren over wetenschap is enorm waardevol. Hoe meer kinderen ervan kunnen profiteren, hoe beter. Het is belangrijk dat wetenschapseducatie toegankelijk en inclusief is. Daarmee bereiken we zoveel mogelijk kinderen en dragen we bij aan meer gelijke kansen.
De resultaten
Op basis van geleerde lessen is de website De Inclusieve Wetenschapsclub ontwikkeld die professionals helpt om werkelijk toegankelijke en inclusieve wetenschapseducatie te bieden. Onderzoek je eigen praktijk vanuit drie perspectieven: de professional, de omgeving en het kind. Stel jezelf kritische vragen, doe praktische kennis op en laat je inspireren!
De samenwerkingspartners
Binnen het project ‘Inclusieve Wetenschapsclubs’ werkten professionals vanuit Museon | Omniversum, Natura Docet, Natuurmuseum Fryslân, Naturalis, Hogeschool Leiden en de VSC (Vereniging van wetenschapsmusea en science centers) in een leergemeenschap aan de ontwikkeling van nieuwe inclusieve clubs en activiteiten voor kinderen met grote afstand tot de wetenschap. Dit is gedaan in nauwe samenwerking met lokale partners, zoals een school, buurthuis of de weekendschool.