Hoofd, schouders, knie en TAAL
In hoeverre is natuur van belang voor de taalontwikkeling bij jonge kinderen? De onderzoeksgroep Natuur en Ontwikkeling Kind onderzocht dit in het project Hoofd, schouders, knie en TAAL, in samenwerking met verschillende partners uit het werkveld.
Ons doel
De onderzoeksgroep Natuur en Ontwikkeling Kind wilde met dit onderzoek meer inzicht krijgen in de relatie lijfelijkheid - taal - kennis.
Om vervolgens samen met professionals te kijken hoe zij deze inzichten kunnen inzetten binnen hun handelen. Zo ontstaan nieuwe praktijken die van binnenuit het taalonderwijs vernieuwen.
Wat en hoe?
De onderzoeksgroep onderzocht de verwevenheid tussen de activiteiten die kinderen zelf ondernemen (zoals spel), de (sensomotorische) ervaringen die zij hierin opdoen en hun taal-denkontwikkeling. De onderzoekers keken vooral of de taal van kinderen anders is als ze buitenspelen in een natuurrijke omgeving dan wanneer ze spelen in een grijze verstedelijkte omgeving. De resultaten kunnen als uitgangspunt worden gebruikt bij het voor- en vroegschoolse taalonderwijs.
Als kinderen de wereld om zich heen willen leren kennen, zetten ze daar hun hele lijf voor in. Voelen, ruiken, proeven, horen, zien, vallen en opstaan. Ze verwerven taal om deze ervaringen te verwoorden. Zo proberen ze grip op de wereld te krijgen. In samenwerking met verschillende partners uit het werkveld verwierf de onderzoeksgroep Natuur en Ontwikkeling Kind inzichten in de relatie lijfelijkheid - taal - kennis.
Samen met leerkrachten willen we vervolgens onderzoeken hoe je in je taalonderwijs meer gebruik kunt maken van het gegeven van 'embodiedness' van de taalontwikkeling. Hoe werkt dat nu eigenlijk: taal leren met je lijf tijdens het buitenspelen? En hoe kan je als leerkracht het buitenspelen betekenisvol gebruiken voor je taalonderwijs?
Waarom is het belangrijk?
Binnen ons onderwijssysteem worden jonge kinderen steeds meer als schoolkind benaderd in plaats van als kleuter. In het kader van het opbrengstgerichte werken komt de focus bij de ontwikkeling van taalonderwijs steeds meer te liggen op het inzichtelijk maken van onderwijsresultaten. Onderbouwleerkrachten missen het bredere perspectief op taalontwikkeling; op wat jonge kinderen nodig hebben om uit te groeien tot bekwame taalgebruikers en het maatschappelijk belang hiervan voor schoolsucces en bredere participatie in de samenleving.
Tegelijkertijd komt het steeds vaker voor dat kinderen opgroeien in een verstedelijkte omgeving. Buitenspelen is minder vanzelfsprekend geworden en buitenspelen in een natuurrijke omgeving is nog maar voor weinig kinderen aan de orde. Rotterdamse leerkrachten signaleren dat er een grote groep kinderen opgroeit in een ‘verarmde’ pedagogische omgeving. Zij zien een verband tussen een achterblijvende taalontwikkeling en (ervarings)armoede.
Contact
Jannette Prins
Onderzoeker
Het leren van nieuwe begrippen en woorden is een kwestie van het inzetten van je hele lijf.
Publicaties taalontwikkeling jonge kinderen
-
ArtikelVan Dijk, M. & Prins, J. (2024), Natuur lokt leren uit. Buitenspel voor taal., HJK Magazine #4, december 2024
-
ProefschriftPrins, J. (2024), Nature as Co-teacher. The supportive function of nature for early childhood language education.
-
BoekPrins, J. en Hagenaar, J. (2024), Taal in de natuur. Taalonderwijs voor het jonge kind, uitgeverij Boom
-
ArtikelVan Dijk, M., Van Ierschot, M. & Prins, J. (2023), “Ik ben oneindig!” Hoe kennis in je lijf zit, HJK Magazine #2, p. 14-17.
-
ArtikelPrins, J., Van der Wilt, F., Van Santen, S., Van der Veen, C. & Hovinga, D. (November 2022), The importance of play in natural environments for children’s language development., International Journal of Early Years Education, 11 November, 2022.
-
ArtikelPrins, J., Van der Wilt, F., Van der Veen, C. & Hovinga, D. (2022), Nature play in early childhood education: A systematic review and meta ethnography of qualitative research, Frontiers in Psychology, Section Environmental Psychology, 10 November, 2022
-
ArtikelHagenaar, J (2022), Nieuwsgierigheid vieren. Vaardigheden oefenen., HJK #1 2022, p. 32-35.
-
ArtikelPrins, J. & Hagenaar, J. (2021), Buiten aan de slag met taal. Weten, ontwerpen en vernieuwen., HJK #5 2021, p. 32-35.
-
ArtikelHagenaar, J (2020), Buiten- gewoon! Hoeveel ruimte krijgt het kind?, HJK #2 2020, p. 18-21.
-
ArtikelHagenaar, J (2020), Naar binnen of naar buiten? Tijd voor een frisse wind., HJK #1 2020, p. 22-25.
-
ArtikelPrins, J. (2018), Taalontwikkeling in de natuur., PIP Magazine 2018 nr. 105, p. 22-26.
-
ArtikelPrins, J. (2021), Taal leer je met je lijf. Hoe jonge kinderen taal leren., HJK Magazine, oktober 2017, p. 28-31.
-
Prins, J. en Hovinga, D (2017), Hoofd, schouders, knie en taal. Over de voetafdruk van onze ervaring in onze taal en ons denken, Lectoraat Natuur & Ontwikkeling Kind
Embodied
Lees hoe leren is verbonden aan ons lijf:
Algemene informatie
Dossier: RAAK.PRO02.079
Startdatum: 1 juli 2017
Einddatum: 3 november 2023
Regeling: RAAK-PRO
Samenwerkingspartners
Het onderzoek stond onder leiding van de onderzoeksgroep Natuur en Ontwikkeling Kind van Hogeschool Leiden en werd uitgevoerd binnen een samenwerkingsverband van
- Hogeschool Leiden
- Thomas More Hogeschool
- Erasmus Universiteit Rotterdam
Daarnaast waren er 4 schoolbesturen uit de regio Rotterdam en het Groene Hart betrokken:
- Rotterdamse Vereniging voor Katholiek Onderwijs (RVKO)
- Stichting Openbaar Primair Onderwijs Regio Alphen aan den Rijn – SOPORA
- Morgenwijzer
- Groeiling
- Siko
Het onderzoek werd mede mogelijk gemaakt door financiering uit de regeling RAAK-PRO regeling van Regieorgaan SIA (Stichting Innovatie Alliantie). SIA richt zich op het versterken van praktijkgericht onderzoek aan hogescholen, waarborgt de samenwerking met de beroepspraktijk en intensiveert relaties tussen hogescholen en andere kennisinstellingen.