Wijkanalyse en Wijkgerichte Preventie

In de cursus Wijkanalyse en Wijkgerichte Preventie leer je:

• wat een wijkanalyse is en hoe je er één maakt

De wijkanalyse is een kernachtige notitie die een beschrijving van een wijk of dorp weergeeft. Je weet hoe je met behulp van de WijkOPSE methode toewerkt naar: de drie grootste problemen, de drie problemen met de meeste beïnvloedbare veroorzakende factoren en de drie sterkste punten van de wijk. Zo leer je aandacht te hebben voor factoren die de gezondheid van je wijkbewoners negatief én positief beïnvloeden. 

• hoe je de wijkanalyse vertaalt naar een plan van aanpak voor wijkgerichte preventie

Je leert onderbouwde keuzes te maken voor de aan te pakken problemen. Bij voorkeur zijn dat de grootste problemen, maar de praktijk leert dat die problemen in veel gevallen veroorzaakt worden door factoren die niet of nauwelijks te beïnvloeden zijn. In dat geval begin je bij problemen met beter te beïnvloeden veroorzakende factoren. In de praktijk blijkt ook dat sterke punten van de wijk vaak helpen bij het aanpakken van de problemen. Al deze aspecten neem je mee in je plan.

• wie er in de wijk werken en wat zij kunnen betekenen voor je

Met wie voer je het plan voor wijkgerichte preventie uit? Problemen kunnen in de meeste gevallen niet alleen door de wijkverpleegkundige zelf worden aangepakt. Denk aan noodzakelijke samenwerkingspartners en sleutelfiguren, zoals een: fysiotherapeut, welzijnscoach, wijkagent, lokale supermarktmanager of gemeenteambtenaar. 

Een wijkanalyse kan op verschillende manieren tot stand komen. Zoals eerder toegelicht maken we in deze cursus gebruik van de WijkOPSE methode van Rosendal en Van Dorst (2016).

Sociale kaart 

Een van de onderdelen is het maken van de sociale kaart van jouw wijk. Je verzamelt hiervoor relevante informatie en maakt daadwerkelijk kennis met de samenwerkingspartners, sleutelfiguren of organisaties in je wijk. Denk bijvoorbeeld aan een fysiotherapeut, welzijnscoach, wijkagent, lokale supermarktmanager of gemeenteambtenaar. 

WijkOPSE

Met behulp van de WijkOPSE methode beschrijf je de drie grootste problemen, de drie problemen met de meeste beïnvloedbare veroorzakende factoren en de drie sterkste punten van je wijk. Vervolgens maak je een plan van aanpak voor wijkgerichte preventie om de gezondheid van de wijkbewoners te bevorderen.

Community based preventie

Van belang hierbij is een community based preventie. Dat houdt in dat de gezondheidsbevordering zich niet alleen richt op het individu of zijn gezondheid, maar ook op maatschappelijke problemen zoals omgevingsfactoren en leefomstandigheden. Je kunt hierbij denken aan het bevorderen van laagdrempelige interactie tussen wijkbewoners die zich eenzaam voelen, integratie met de wijk zodat ouderen langer thuis kunnen blijven wonen of het laten plaatsen van openbare fitnesstoestellen in een wijk waar bewoners kampen met overgewicht of depressie. 

Je sluit de cursus af met een presentatie over de uitkomsten van je wijkanalyse en plan van aanpak. 

De cursus Wijkanalyse en Wijkgerichte Preventie wordt verzorgd door Monique Noordijke.  

Over Monique Noordijke 

Monique is docent Verpleegkunde op Hogeschool Leiden en was tot enkele jaren geleden werkzaam als wijkverpleegkundige. Het vak wijkverpleegkundige ziet zij als een complexe, maar vooral als een zeer uitdagende functie waarbij zelfstandigheid, verpleegkundig leiderschap en creativiteit gewenst is. Monique heeft zich gespecialiseerd in preventie en gezondheidsbevordering omdat zij als wijkverpleegkundige gezondheid en welzijn van alle inwoners in een wijk in beeld wilde hebben. Daarnaast heeft ze een passie voor onderwijs en trainen en heeft ze de opleiding tot gecertificeerd Karin de Galan trainer afgerond. Als docent streeft ze naar een goede vertaling van theorie naar praktijk en wil dat de deelnemers het geleerde de volgende dag kunnen toepassen in de praktijk. Het geeft haar voldoening om op innovatieve wijze kennis en vaardigheden bij te brengen, zodat cursisten kunnen leren en groeien. 

In deze cursus ga je aan de slag met de methode WijkOPSE (Rosendal & Van Dorst, 2016), waarbij OPSE staat voor: Observatie, Problemen, Symptomen en Etiologie. De structuur van de methode komt overeen met het verpleegkundig proces: de anamnese leidt tot een onderbouwde diagnose. Op basis daarvan stel je doelen op en kies je interventies. In dit geval doe je dat voor de hele wijk. 

Werken volgens de (bekende) PSE-structuur

Het scoreformulier van WijkOPSE is volgens de PSE-structuur opgebouwd: wat is het probleem (P)? Hoe weten we dat (S)? En wat zijn de oorzaken hiervan (E)? Voordat je dit vaststelt wordt je als invuller van de WijkOPSE gevraagd wat je eigen observatie (O) over het aspect is. Bij aspecten kun je denken aan externe ontwikkelingen (zoals overheidsbeleid), omgeving (zoals huisvesting, ontmoetingsplekken, OV, criminaliteit), persoonsgebonden factoren, leefstijlfactoren (zoals bewegen, voeding), preventie en zorg (zoals 1e lijnsvoorzieningen, WMO-beleid). 

Problemen én sterke punten in beeld

Je werkt toe naar de top 3 grootste problemen, de top 3 problemen met de meest beïnvloedbare veroorzakende factoren en de top 3 sterke punten van de wijk. Nadat je deze informatie verwerkt hebt in de WijkOPSE, kun je onderbouwde keuzes maken voor de aan te pakken problemen. En breng je in kaart wie je daar bij nodig hebt.