Blog: Herrie in de keuken van de GGZ
SOCIAALWEB - 28 mei 2020 - Peer van der Helm geeft zijn kijk op de nieuwe Wet Verplichte GGZ, welke voordelen hieraan te pas komen maar ook welke consequenties deze wet met zich meedraagt.
Per 1 januari zijn de nieuwe Wet Verplichte GGZ (Wvggz en voor de gehandicaptenzorg de Wet zorg en dwang) ingegaan en per 1 juni moeten die wetten worden toegepast. Dat lijkt eenvoudig, iedereen moet zich aan de wet houden, maar directeuren van GGZ instellingen dreigen op te stappen. Wat is de achtergrond van dit nieuws dat op woensdag 27 mei naar buiten kwam?
De nieuwe wet regelt een betere rechtsbescherming van patiënten tegen dwang in de GGZ. Op zich een goede zaak zou je denken, want we weten dat dwang slecht is voor de behandeling en bovendien vaak in strijd met de mensen- en kinderrechten. Daar zijn, ook in Nederland, proefschriften over vol geschreven.
Recente Nederlandse proefschriften over dwang en repressie:
- het proefschrift van Jesse Meijers (2018): conclusie is dat door isolatie een permanente hersenbeschadiging al na een half jaar kan ontstaan.
- het proefschrift van Maria de Jong-De Kruiff (2019): conclusie is dat isolatie en separatie niet acceptabel is m.b.t. internationale verdragen (mensen- en kinderrechten).
- het proefschrift van Sofie de Valk (2019): conclusie is dat repressie schadelijk is voor de ontwikkeling van jongeren maar ook voor de gezondheid van medewerkers.
Toch zijn veel instellingen het niet eens met dit wetenschappelijk onderzoek en gaan stug door met het isoleren, separeren en fixeren van patiënten. Rapporten van de IGJ (Inspectie Geestelijke Gezondheid en Jeugd) slaan in september en december 2019 een verontruste toon aan over de toename van dwang in de GGZ en de Jeugdzorg. En dat terwijl de Minister waarschijnlijk in juni met een wetsvoorstel komt om deze schadelijke praktijken voor de jeugd in 2021 te verbieden. In de nieuwe versie van het werkboek Forensic High Intensive Care worden bovendien alternatieven voor dwang uitgewerkt.(2)
De nieuwe Wvggz verbiedt dwang weliswaar niet maar heeft meer waarborgen ingebouwd voor de patiënt en dat is een goede zaak, gezien al het wetenschappelijk onderzoek ernaar. De GGZ-directeuren klagen over de toegenomen verantwoordingsdruk, maar er zit waarschijnlijk meer achter. Verantwoordingsdruk bij het thema dwang is belangrijk tegen willekeur en schadelijke praktijken maar moet niet ten koste gaan van de werkdruk van personeel. Maar daar is een oplossing voor. De regering kan de instellingen daarvoor compenseren.
Maar er zit waarschijnlijk ook iets anders achter. De wet geeft ook patiënten meer rechten in het kader van gezamenlijke besluitvorming en daar is in de verkokerde GGZ niet iedereen blij mee. Gezamenlijke besluitvorming betekent ook minder vrijheid voor instellingen om te handelen zoals zij dat gewend waren. Daar wringt hem mijns inziens de schoen. Veel instellingen zijn volgens de IGJ weinig transparant over hun professionele handelen als het gaat om dwang en instellingen vinden dat ‘de dokter gelijk heeft’ en anderen zich daar niet met de behandeling moeten bemoeien. Dat de dokter gelijk heeft is echter juist in de psychiatrie iets wat steeds meer ter discussie staat.(3) Er is dus niet alleen sprake van een taakconflict (hoe financieren we de extra lasten?) maar ook van een belangenconflict (wie heeft de macht?).
En daar kon wel eens de reactie van de directeuren vandaan komen. Dat laat onverlet dat zij zich net als alle andere burgers in Nederland gewoon aan de wet moeten houden.
Dit artikel is ook te vinden in het dossier Wet verplichte ggz
1) https://zorgnu.avrotros.nl/nieuws/item/ggz-instellingen-luiden-noodklok-bestuursleden-neigen-naar-opstappen/
2) https://www.fhic.nl/werkboek
3) https://www.hsleiden.nl/residentiele-jeugdzorg/opinie/actualiteit-in-de-psychiatrie-met-consequenties-voor-de-hulpverlening-samen-op-weg