Dwangvoeding of toch zelf beslissen over behandeling van eetprobleem?
NRC - 5 januari 2020 - De behandeling van een 15-jarige anorexiapatiënt is inzet van een rechtszaak. In hoeverre is iemand die hongert wilsbekwaam?
Via een spoedprocedure bij het gerechtshof in Leeuwarden probeert een moeder uit Drenthe een relatief nieuwe behandeling voor het eetprobleem van haar vijftienjarige dochter af te dwingen. Het tienermeisje lijdt aan anorexia nervosa en als zij niet op zeer korte termijn een behandeling ondergaat waar het meisje zelf ook nadrukkelijk achter staat, is de kans reëel dat ze zichzelf uithongert en komt te overlijden. Volgende week maandag behandelt het gerechtshof de zaak achter gesloten deuren.
De moeder, Wilma Mulder, laat zich bijstaan door de Amsterdamse advocaat Richard Korver en heeft ook Defence for Children en de Kinderombudsman ingeschakeld voor juridisch advies. Advocaat en moeder vragen het gerechtshof om een bijzonder curator te benoemen „die onafhankelijk en deskundig alleen de belangen van het kind behartigt”. De behandelaars zouden nu „weinig of geen waarde” hechten aan de wens van het meisje terwijl haar zelfbeschikkingsrecht is verankerd in de Grondwet en zij in het kader van de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst als vijftienjarige het recht heeft zelf mee te beslissen over haar behandeling.
Een uitzonderlijke en uiterst schrijnende zaak, reageren hoogleraren Johan Legemaate en Mariëlle Bruning. Hij doceert gezondheidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam, zij jeugdrecht aan de Universiteit Leiden. Een second opinion van een eetstoornisdeskundige lijkt hun onontkoombaar. Tegelijkertijd staan alle betrokkenen voor „een duivels dilemma”, benadrukken ze. Kan het meisje de autonomie aan als de aan haar opgelegde dwangbehandeling wordt vervangen door een nog niet wetenschappelijk bewezen psychotherapie? Het is niet uitgesloten dat ze er alsnog aan onderdoor gaat. Bruning: „Durven we dat als samenleving aan?”
Dwangvoeding
De tiener wordt sinds haar dertiende behandeld voor haar eetprobleem. Dat gebeurt onder begeleiding van Accare, een instelling voor kinder- en jeugdpsychiatrie in het noorden. Ondanks dwangvoeding van bijna een jaar blijft het bergafwaarts gaan. Ook nadat de kinderarts van het UMC Groningen zich genoodzaakt zag het meisje tegen haar wil in het ziekenhuis op te nemen en zes weken in een kunstmatige coma (sedatie) te brengen om haar te voeden. Dwang werkt averechts, verklaart de moeder ten einde raad: haar dochter gaat op slot als ze moet eten. Ze weegt nu nog geen 35 kilo en is ernstig ondervoed.
Zelf vraagt het pubermeisje al vanaf april vorig jaar om een innovatieve psychotherapie vanuit Past Reality Integration (PRI). Het is een combinatie van cognitieve gedragstherapie en traumabehandeling die zich nog niet wetenschappelijk heeft bewezen maar al wel succes heeft geboekt en aanhang vindt bij psychologen onder wie ook lector residentiële jeugdzorg Peer van der Helm. De aanpak ziet af van dwang, geeft het meisje autonomie en besteedt ook aandacht aan haar problemen van zelfverminking, suïcidegedachten en paniekaanvallen. Nu komen die pas aan bod als ze is aangekomen en een basisgewicht heeft bereikt. Een intake voor PRI is gedaan, de ouders stemden in, maar de behandelend kinderarts zag de samenwerking niet zitten. Hij vond het risico op overlijden te groot waarna de vader van het meisje zijn toestemming alsnog introk.
De kinderarts heeft de kwestie ook aangemeld bij Veilig Thuis Groningen nadat beide ouders, gescheiden in 2013, het niet eens konden worden over de behandeling. Een loyaliteitsconflict – kiest ze voor haar vader of haar moeder – zou het meisje verhinderen weer op streefgewicht te komen. Na de melding besloot de kinderrechter het gezag van beide ouders tijdelijk te beëindigen en inmiddels ligt er een verzoek van de Raad voor de Kinderbescherming om definitieve gezagsbeëindiging. Ook daartegen tekent de moeder beroep aan. Noch de Raad voor de Kinderbescherming noch Veilig Thuis heeft het meisje hierover gehoord, zeggen de moeder en haar advocaat, terwijl dat gezien haar leeftijd wel had gemoeten.
Lees het volledige artikel op de website van het NRC.