"De antroposofie kan een belangrijke bijdrage leveren aan onze zorg"

Lector Erik Baars werkt binnen het lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg (uniek in Nederland) nauw samen met het antroposofisch werkveld en verzorgt praktijkgericht onderzoek gericht op verschillende thema’s.

"Tijdens mijn studie Geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam probeerde ik, net als mijn medestudenten, te begrijpen hoe de mens en de wereld in elkaar zitten. Met veel plezier heb ik dan ook de universitaire kennis tot mij genomen, maar tegelijkertijd heb ik altijd een brede interesse gehad in aanvullende benaderingen. Uiteindelijk ben ik om meerdere redenen uitgekomen bij de antroposofie. Antroposofie heeft namelijk niet alleen een wetenschappelijk en eigentijds karakter, maar biedt ook, door haar holistische visie op de mens, maatschappij en natuur, mogelijkheden om bij te dragen aan een mensgerichte en duurzame samenleving. Dat dit impact heeft, zie je in de wereldwijd gestaag groeiende interesse in bijvoorbeeld het vrijeschoolonderwijs, de biologisch-dynamische landbouw, de Triodosbank, en natuurlijk de antroposofische gezondheidszorg."

Geïntegreerde aanpak

"De antroposofische gezondheidszorg is niet een alternatieve gezondheidszorg. Mensen die in de antroposofische gezondheidszorg werken zijn regulier opgeleid, aanvullend antroposofisch geschoold en integreren de antroposofische met de reguliere kennis. Het zijn dan ook twee benaderingen die elkaar heel goed kunnen aanvullen. Het verschil tussen die twee – heel basaal gezegd – is dat de reguliere gezondheidszorg met name heel goed is in acute zorg, ziekte en symptomen bestrijden, terwijl de antroposofische aanvulling op de gezondheidszorg zowel preventief als bestrijdend veel te bieden heeft. Het is gericht op het bevorderen van de vitaliteit, de (algemene) gezondheid en op het ondersteunen en versterken van het zelf-herstellend vermogen en de eigen regie van zowel de zieke als gezonde mens."

"Een voorbeeld is het gebruik van de maretakplant. In Duitsland worden door veel oncologiepatiënten maretakpreparaten (ook wel mistelpreparaten) gebruikt. Dat zijn geneesmiddelen die voor een groot deel ontwikkeld zijn door de antroposofische farmaceutische industrie. Daar waar bijvoorbeeld chemotherapeutische middelen primair gericht zijn op het vernietigen van de tumorcellen zijn deze preparaten gericht op het versterken van het zelf-herstellend vermogen, inclusief het immuunsysteem van de patiënt."

"Door de grote behoefte aan wetenschappelijke onderbouwing ben ik steeds meer onderzoek gaan doen."

"Om de antroposofische gezondheidszorg breder geaccepteerd en toegankelijk te maken is aanvullend wetenschappelijk onderzoek nodig. Met het onderzoek kan worden aangetoond dat het werkt, veilig en aanvullend is, waarbij het ook belangrijk is dat deze kennis goed toegankelijk is. Vanwege de grote behoefte aan die wetenschappelijke onderbouwing ben ik gaandeweg steeds meer onderzoek gaan doen. In 2001 heb ik een master Epidemiologie voltooid en in 2011 ben ik gepromoveerd. Sinds 2007 ben ik lector Antroposofische Gezondheidszorg bij Hogeschool Leiden."

Iets veranderen in de wereld

"Het mooiste aan mijn werk vind ik dat de kennis die ontwikkeld wordt, bruikbaar is voor anderen. Het motiveert mij dan ook erg als wat wij gedaan hebben, gebruikt wordt in de zorgpraktijk of het onderwijs. Als lectoraat zijn wij verbonden aan de opleiding Vaktherapie bij Hogeschool Leiden en werken we samen met partners op regionaal, nationaal en internationaal vlak. Er moet nog zoveel gebeuren op het gebied van onderzoek; ik denk dat ik hier tot het einde van mijn leven nog wel mee bezig ben. Mijn collega’s zouden mij waarschijnlijk omschrijven als iemand die veel doet en hard werkt. Hoe ze mij thuis zouden omschrijven? Als iemand die veel doet en hard werkt! Maar ik heb ook een hele zorgzame kant hoor. Als arts in de gezondheidszorg werken vond ik altijd heel fijn, en daar ben ik dan ook met pijn in mijn hart na 16 jaar mee gestopt."

"Dat de kennis die ontwikkeld wordt bruikbaar is voor anderen, dat vind ik het mooiste aan mijn werk."

"De sfeer en structuur op de hogeschool is over het algemeen informeel. Daardoor werken we gemakkelijk samen. Als lector sta je dicht bij studenten, maar ook bij docenten en directie. Daarom werk ik hier heel prettig. De antroposofie kan een hele belangrijke bijdrage leveren aan onze gezondheidszorg en hier bij de hogeschool hebben we al veel kunnen betekenen de afgelopen jaren. Bovendien wordt de positie van het praktijkgerichte onderzoek steeds duidelijker. Maar het kan altijd meer, verder, mooier. Dus mocht ik ooit de kans krijgen om hoogleraar te worden, dan zal ik die ook grijpen. Niet omdat ik per se de hoogst haalbare wetenschappelijke positie wil bereiken, maar omdat ik wil dat wat wij doen iets verandert in de wereld, en dat mag op zoveel mogelijk plekken met impact gebeuren."

Leren van onderzoek doen

"Het lectoraat werkt al veel samen met studenten, al zouden we het leuk vinden als studenten ons nog beter weten te vinden. Zij interviewen bijvoorbeeld vaktherapeuten of artsen, waarbij wij dan onze netwerken aanboren om hen met de juiste mensen in contact te brengen. Als student moet je je bedenken dat als je onderzoek doet, je ook daadwerkelijk iets leert voor je beroep, ook al word je later geen onderzoeker. Zo geef ik bijvoorbeeld nu bij de master Fysiotherapie en Wijkgerichte Beweegzorg les over casestudy methodologie. Deze methodologische kennis kun je ook gewoon in de dagelijkse praktijk inzetten, waardoor je dagelijkse werk beter wordt."

"Als student moet je je bedenken dat als je onderzoek doet, je ook daadwerkelijk iets leert voor je beroep."

"Ook inhoudelijk kan onderzoek dichter bij je liggen dan je denkt. Vanuit het kenniscentrum VEER zijn studenten bezig met onderzoek op het gebied van vitaliteit en eigen regie. Voor hen is het ook interessant om later te kunnen reflecteren op hoe ze zelf beter met hun eigen vitaliteit en eigen regie om kunnen gaan. Als je op die manier onderzoek gaat doen en naar onderzoek kijkt, komt het veel dichterbij."

"Tot slot is het daarbij natuurlijk belangrijk dat je onderzoek doet waarvoor jij daadwerkelijk warm loopt. Waar ben je benieuwd naar? Dat zal niet overal en altijd kunnen, maar probeer daar wel naar te zoeken."

Personalia

Naam: Erik Baars
Functie: Lector Antroposofische Gezondheidszorg/ Leading lector kenniscentrum VEER
Proefschrift: Evidence-based curative health promotion: A systems biology-orientated treatment of seasonal allergic rhinitis with Citrus/Cydonia comp. (2011)

Meer over het lectoraat | Meer over de lector | Terug naar overzicht interviews