‘Bij verpleegkundig leiderschap hoort ook klimaatadaptatie’

In 2020 startte Kim als lector, een mooie functie die haar als verpleegkundige en cultureel antropoloog op het lijf geschreven is. Samen met collega’s in de kenniskring en samenwerkingspartners uit de regio doet zij praktijkgericht onderzoek naar – onder andere – duurzaamheid in de zorg. “Leiderschap is de rode draad in alles wat we doen binnen het kenniscentrum. Als verpleegkundige hoef je niet aan de zijlijn te staan en anderen te laten beslissen over jouw vak, daar heb je zelf ook invloed op. Je kunt breder denken, leiderschap tonen en meebouwen aan wat goed is voor het vak.”  

Duurzaamheid is een belangrijk thema binnen het Kenniscentrum Vitaliteit en Eigen Regie. “Mensen die in de zorg werken, willen mensen beter maken en voor ze zorgen. Het paradoxale is dat de manier waarop we werken, soms juist mensen ziek maakt. Bijvoorbeeld omdat we veel materialen één keer gebruiken en ze dan weggooien. Als we beter voor mensen willen zorgen, dan is het belangrijk dat we ook onze rol erkennen op het gebied van planetaire gezondheid. Bij verpleegkundig leiderschap hoort ook klimaatadaptatie, we moeten duurzamer en meer circulair werken met elkaar. Juist ook omdat de kwetsbaren in de samenleving harder worden geraakt door de gevolgen van klimaatverandering.” 

Het werkveld is klaar voor een duurzamere koers, schat Kim in. “Op dit moment zie je dat er enkele voorlopers zijn die een actieve rol hebben op het gebied van klimaat en duurzaamheid in de zorg. Deze groep is zich erg bewust van de problemen die spelen. De middenmoot staat absoluut open voor verandering, maar weet in praktische zin soms niet waar te beginnen. Het is belangrijk dat we handvatten aanreiken waar verpleegkundigen direct iets aan hebben. We hoeven het wiel ook niet opnieuw uit te vinden. Binnen het werkveld zijn heel veel mooie initiatieven waar we van kunnen leren.” 

Onlangs kreeg het kenniscentrum een subsidie toegekend van Medical Delta voor het Living Lab ‘Veranderaars voor duurzame gezondheidszorg’, waarbij ook de onderzoeksgroep Metagenomics vanuit het Leiden Centre for Applied Bioscience betrokken is. Dat heeft als doel om de zorg- en welzijnsprofessional van de toekomst goed voor te bereiden op de gevolgen van klimaatverandering. Kim: “Neem bijvoorbeeld hittestress. Door opwarming van de aarde komen er steeds vaker en meer hittegolven voor. Als verpleegkundige krijg je dus meer te maken met patiënten met hittestress. Dan is het belangrijk dat je weet wat je moet doen. Daarnaast merk je dat werken in de wijk ook zwaarder wordt doordat de temperaturen stijgen. Wat kun je als verpleegkundige doen op het gebied van zelfzorg, hoe ga je goed om met werkdruk op warme dagen?” 

Ook duurzame inzetbaarheid van verpleegkundigen is een onderwerp waar Kim zich mee bezighoudt. “We weten dat de uitstroom van verpleegkundigen de eerste twee jaar na het behalen van hun diploma het hoogst is. We willen startende professionals beter ondersteunen. We hebben als kenniscentrum net een mooie literatuurstudie gedaan en onderzoeken nu wat er al gedaan wordt door zorgorganisaties om deze - vaak jonge - medewerkers te helpen. Hier ligt ook een taak voor het onderwijs; wij moeten de overstap van studeren naar werken vergemakkelijken.” 

Kim hoopt dat het kenniscentrum komende jaren veel praktijkgericht onderzoek kan doen naar duurzaamheid in de zorg. Ze wil kennis en ervaring die er al is, bij elkaar brengen. “Het belangrijkste is dat we samen een verandering in gang zetten. Dat begint bij onszelf, de verpleegkundigen. Duurzaamheid hoort thuis in onze beroepsidentiteit, het onderwijs en de dagelijkse werkpraktijk. Deze verandering vraagt veel van ons, zeker omdat de werkdruk in de zorg al erg hoog is”, merkt Kim. Daarom werkt het kenniscentrum hecht samen met de Alrijne Zorggroep. Duurzaamheid in de zorg vraagt iets van onszelf, van onze partners en ook van de maatschappij. Eigenlijk van ons allemaal.”