Tweede prijs RAAK-award voor Food Safety-project

'Food safety first!' Daar zet onze lector Microbial Genomics, Astrid Heikema, zich dagelijks voor in. "Dit voorkomt niet alleen dat mensen ziek worden, maar draagt ook bij aan minder voedselverspilling en dus minder economische schade", zo luidt de conclusie van de jury van de RAAK-award. Vandaag ontving zij voor haar project 'Advanced Precision in Food Safety' de tweede prijs.

Jaarlijks worden in ons land honderdduizenden mensen ziek door het eten van besmet voedsel. Astrid Heikema onderzocht daarom met haar team hoe een ziekteverwekkende bacterie op bijvoorbeeld een kip of een salade terecht is gekomen en hoe je de bron van zo’n besmetting tijdig en nauwkeurig opspoort. Dat gebeurt via DNA-analyse, vertelt de lector Microbial Genomics. "We nemen de hele voedselverwerkingsketen onder de loep, van grondstof tot eindproduct. Hierdoor kunnen we de bron al vroeg in het productieproces achterhalen, zodat effectieve maatregelen kunnen worden genomen."

'Advanced Precision in Food Safety', zoals het project heet, is een van de vele onderzoeksprojecten van het Leiden Centre for Applied Bioscience. Binnen het onderzoek wordt samengewerkt met diverse partners, waaronder bedrijven uit de voedingsverwerkende industrie en brancheorganisaties. In het onderzoek van dit Leidse kenniscentrum zoeken onderzoekers naar oplossingen voor uiteenlopende maatschappelijke problemen. "Neem nu voedselveiligheid, dat ons allemaal aangaat", zo licht Astrid Heikema het belang van haar onderzoek toe: "Voedselverwerkende bedrijven moeten hun producten verplicht laten controleren. Als er een probleem is, moeten ze dat oplossen. Wij helpen hen daarbij." Ze geeft een voorbeeld. "We doen onderzoek voor een bedrijf in de buurt dat kant-en-klare salades maakt. Die salades bestaan uit meerdere ingrediënten. Dankzij DNA-analyse hebben wij kunnen achterhalen bij welk ingrediënt een probleem lag."

En dat is belangrijk, want voedselveiligheid raakt ons dus allemaal. Astrid Heikema: "We hebben nu als onderzoekers de beschikking over een technologie die het bacteriële DNA in beeld brengt. Zo kunnen we een match maken tussen besmetting en besmettingsbron. We bouwen een database en bepalen of er matches zijn. Je kunt het vergelijken met het DNA-onderzoek bij een misdaad, waarbij een dader wordt opgespoord dankzij een haar of speeksel op de plaats delict. Net zoals in de televisieserie CSI, waarin een forensisch onderzoeksteam op deze manier misdrijven oplost. Door deze technologie toegankelijk te maken voor de bedrijven zelf, helpt dit de sector bij het snel(ler) identificeren en lokaliseren van besmettingsbronnen, waardoor ons voedsel veilig blijft."

De jury van de RAAK-award was dan ook onder de indruk van de manier waarop het onderzoeksteam de innovatieve techniek toegankelijk en begrijpelijk heeft gemaakt voor alle partners, waarbij het een gerichte aanpak voor deze sector ontwikkelde. De jury over het project: "De relevantie en urgentie van dit onderzoeksproject zijn evident. Het onderzoeksteam heeft aangetoond dat de inzet van DNA-sequencing in de voedselindustrie zorgt voor een snellere detectie van besmettingsbronnen. Dat leidt tot minder besmettingen, minder recalls, minder zieken en dus tot aanzienlijke besparingen op meerdere vlakken." Bovendien worden de resultaten niet alleen aan alle praktijkpartners beschikbaar gesteld, maar ook aan het onderwijs. Zo vonden de resultaten hun weg naar een minor, nascholing en de curricula van de opleidingen Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek en Bio-informatica.