Willem van Leeuwen | lector Innovatieve Moleculaire Diagnostiek - Hogeschool Leiden

"Als onderzoeker moet je kansen zien"

Dr. Willem van Leeuwen is lector Innovatieve Moleculaire Diagnostiek. Zijn lectoraat is een moleculair microbiologisch lab dat onderzoek stimuleert, ondersteunt en ontwikkelt om bestaande kennis en ervaring te verruimen.

Willem van Leeuwen | lector Innovatieve Moleculaire Diagnostiek - Hogeschool Leiden

"Als kind was ik altijd aan het onderzoeken. Al heel jong had ik een microscoop, ik sloopte radio’s en camera’s en zette ze weer in elkaar. Ik hield verschillende dieren en had een fascinatie voor biologie, planten en het leven om me heen. De combinatie van al die interesses leidde ertoe dat ik een opleiding ging doen in de richting van de medische biologie."

Out of the box

"Toen ik 25 was, overleed mijn zwager als gevolg van een Staphylococcus-infectie. Dat was een belangrijke trigger voor mij. Op het micro-organisme waaraan hij is overleden, ben ik later gepromoveerd. De diagnostiek van de microbiologie is traag: je moet die beestjes kweken, isoleren, en dan moet je uitzoeken welke middelen je kunt geven. Bij elkaar duurt dat minimaal 80 uur. Met een infectie neemt de kans op overlijden elk uur toe als je niet gericht wordt behandeld. Dit ouderwetste ‘kweken’ doen we al meer dan 150 jaar op dezelfde manier, sinds Louis Pasteur de techniek uitvond. Ik dacht dus, een beetje out of the box: kan dat niet anders?"

De overstap naar het hbo

"Na mijn studie in Rotterdam ben ik in 1975 gestart bij de afdeling Medische Microbiologie en Infectieziekten van het Erasmus MC. Daar heb ik als medisch moleculair microbioloog onderzoek gedaan naar de meest uiteenlopende pathogene micro-organismen bij de mens. Mijn promotietijd bij het Erasmus MC was een geweldige tijd. Mijn co-promotor, Alex van Belkum, is nog steeds een goede vriend. Een briljante man, wereldberoemd. En omdat we altijd samen naar congressen gingen, werd ik ook wereldberoemd, maar dat kwam door hem!"

"Ik vroeg mij af: wat houdt dat precies in lector zijn?"

"Op een gegeven moment werd ik staflid en dat lag me helemaal niet. Ik voelde me daar niet thuis. Toen kreeg ik de mogelijkheid om te solliciteren naar de functie van lector bij Hogeschool Leiden. Ik vroeg me af wat het precies zou inhouden en later bleek dat ook de hogeschool dat nog niet zo goed wist. Het was echt pionieren in die tijd. In februari 2007 ben ik gestart bij het lectoraat Innovatieve Moleculaire Diagnostiek."

Win-win samenwerkingen

"Meteen vanaf het begin wilde ik de samenwerking aangaan met startende ondernemers van het ons omringende Leiden Bio Science Park. Het schoolvoorbeeld van een duurzame samenwerking is die met start-up BiosparQ. Zij waren bezig met de ontwikkeling van een instrument waarmee een enkele bacteriecel kon worden geïdentificeerd met massa spectrometrie. Dit bleek uitermate geschikt om de bacteriële verwekker van een infectie direct in urine te meten. Zo kan de infectieveroorzaker zonder de langdurige kweekstappen worden geïdentificeerd en de patiënt sneller worden geholpen met gerichte antibiotica. En dit is nog maar het begin – er zijn eindeloos veel mogelijkheden met varianten van deze techniek."

"Ik ga na mijn pensioen echt niet stilzitten."

"Van dit soort win-win samenwerkingen met ondernemingen, collega’s en studenten krijg ik zo vreselijk veel energie. Ja, die jaren bij de hogeschool zijn wel mijn mooiste jaren geweest. Daarom vind ik het ook moeilijk om afscheid te nemen (red.: Willem gaat per augustus 2020 met pensioen). Maar ik hoop nog een beetje betrokken te blijven hier en daar. Ik kan namelijk echt niet stilzitten."

Willem van Leeuwen | lector Innovatieve Moleculaire Diagnostiek - Hogeschool Leiden

Bij het lectoraat draait het om de student

"Het lectoraat heeft altijd om de student gedraaid. In het laboratorium leren ze onderzoeken, verslagleggen en werken in een team. Ik gooi ze graag in het diepe, zeker de Honoursstudenten. Sommige studenten komen bij mij aankloppen om onderzoek te doen en zijn dan heel afwachtend. Dan vraag ik: waar willen jullie onderzoek naar doen? Dat moet u zeggen, meneer, zeggen ze dan. Nee, zeg ik dan, je weet wat we hier doen, dus bepaal jij maar waar jouw onderzoek over gaat. Dan staan ze me in eerste instantie nogal schaapachtig aan te kijken, maar dan komt de boel op gang."

"Studenten kloppen bij mij aan om onderzoek te doen. Ik gooi ze dan graag gelijk in het diepe."

"Door iedereen meteen te betrekken bij een onderzoek, of het nu om een docent-onderzoeker, analist, of student gaat, worden ze allemaal eigenaar. Die betrokkenheid is absoluut een voorwaarde voor goed praktijkgericht onderzoek. Het is denk ik altijd een grote kracht geweest van het lectoraat. Iedereen wordt er als het ware erin gezogen, ook de studenten. Weet je, onderwijs kán soms heel saai zijn. Maar een lectoraat levert de casuïstiek voor het onderwijs en er zijn prachtige voorbeelden in de praktijk – daar smullen ze van."

Ga af op je onderbuikgevoel

"Wat ik mee wil geven aan collega’s en studenten die met onderzoek willen werken, is dat je altijd moet proberen om kansen te zien en het vooral simpel te houden. Gewoon afgaan op je onderbuikgevoel en gáán. Natuurlijk zullen er beren op de weg zijn, maar dat los je wel weer op wanneer je die tegenkomt. Ja, je moet je van tevoren bewust zijn van risico’s en die formuleren, maar ga er niet te lang bij stilstaan. Je wordt af en toe vanzelf bijgestuurd door zo’n wijsneus van een lector. Niets gaat vanzelf; het is biologie, dus er gebeuren dingen die je niet zag aankomen. Maar dat maakt het juist leuk. Want vervolgens ga je onderzoeken: hoe komt het dat het anders is gegaan dan je had verwacht? En daar leer je pas écht van."

Personalia

Naam: Willem van Leeuwen
Functie: Lector Innovatieve Moleculaire Diagnostiek
Proefschrift: Binary typing of Staphylococcus aureus (2002)

Meer over het lectoraat | Meer over de lector | Terug naar overzicht interviews