"Vooruit rennen om terug te kijken"

Het lectoraat Sociale Innovatie en Ondernemerschap van Suzan van der Pas focust zich op het ontwikkelen van innovatieve oplossingen en implementatie van nieuwe werkwijzen voor zorg- en welzijnsprofessionals.

"Ik ben altijd gefascineerd geweest door hoe mensen met elkaar omgaan. Ik ben tot mijn vijftiende opgegroeid in Nieuw-Zeeland. Toen ik naar Nederland kwam, was ik een migrant in een vreemde wereld. 

Ik werd geconfronteerd met dingen die wij heel gewoon vinden, maar voor mij niet gewoon voelden. Het leven in Nederland is behoorlijk naar buiten gericht. Je kunt over straat lopen en door het raam een huiskamer inkijken, waar mensen zittend in een kringetje een verjaardagsfeestje vieren. Je ziet vlaggen hangen als iemand geslaagd is, of een pop aan de deur waar iemand 50 is geworden. Ik had ‘culture shock’. Later veranderde dat in een interesse voor thema’s als gezinnen, met elkaar omgaan, relaties en ouderen."

Respect voor ouderen

"Het thema ouderen sprak me vroeg aan, al tijdens mijn studie. Ik werd vaak gevraagd: ‘waarom ben je geïnteresseerd in ouderen?’ Dat komt deels door mijn tijd op school, in een gebied met veel Maori’s. Ik leerde toen over de sterk verhalende cultuur waarin de ‘elders’ (red: oudsten) zéér gerespecteerd worden. Hun taak is het overbrengen van kennis en verhalen op de volgende generaties. Vroeger werd het eerste kleinkind afgestaan aan de grootouders, die de taak hadden om het op te voeden met alle verhalen over hun afkomst en geschiedenis. Daaruit blijkt die respect voor ouderen en het belang van kennis. Dat fascineerde me. Mijn eigen grootouders woonden in Nederland. Voor mij was oma iemand die opbelde of een brief stuurde."

"Ik had ‘culture shock’. Later veranderde dat in een interesse voor thema’s als gezinnen, met elkaar omgaan, relaties en ouderen."

Stap naar lector

"Na mijn studie als verpleegkundige en socioloog heb ik een tijdje gewerkt en lesgegeven, op de universiteit wetenschappelijk onderzoek gedaan en artikelen gepubliceerd over ouderen en de relatie met hun volwassen kinderen. In die tijd vroeg ik me af wat er nou gebeurt met al die kennis en dat onderzoek. De stap naar lector was mijn kans om het cirkeltje rond te maken. Nu breng ik de ontwikkelde kennis weer in de praktijk.

Kennis hebben is één, het goed toepassen is iets anders. Zo is een belangrijk thema dat professionals rondom een gezin met problemen beter moeten samenwerken. Die professionals weten dat en zeggen: we werken ook samen! Maar ik weet uit mijn onderzoek dat dat lastig is. Dan zijn er wel twintig hulpverleners met een eigen specialisme, maar onvoldoende integrale hulp. Als lector kan ik dat constateren én er iets mee doen."

"Ik probeer continu vooruit te kijken: wat gebeurt er in het werkveld en in de maatschappij? Met die kennis blik ik terug op het heden."

"We hebben een leeratelier ontwikkeld waar hulpverleners met verschillende expertises samenkomen. Die kijken naar een casus en beantwoorden vragen als: Welke vaardigheden of competenties zijn hier nodig? Wat is de grondhouding in die relaties? En hoe organiseer je maatwerk? Hoe neem je de regie? Je kunt niet allemaal tegelijkertijd aan zet zijn. Soms is de vraag van een kind leidend en moeten andere hulpverleners meer ondersteunend zijn."

Innovatief

"Ik wil altijd een stukje voor de troepen uitlopen. Dat is ook wat die term ‘innovatie’ in mijn lectoraat betekent. Ik probeer continu vooruit te kijken: wat gebeurt er in het werkveld en in de maatschappij? Met die kennis blik ik terug op het heden. Dat vergt geduld, want zo’n vergezicht is meestal vrij abstract. Soms doe ik uit enthousiasme een voorstel, ‘dit moeten we gaan doen!’, maar zie ik mensen moeilijk kijken. Draagvlak is essentieel, iedereen moet het er vanuit zijn eigen belangen mee eens zijn.

Kenmerkend voor ons lectoraat is dat niet alleen onze inhoud innovatief is, maar ook de onderzoeksmethoden die wij gebruiken. Zo gebruiken we bijvoorbeeld ‘citizen science’: we trainen de doelgroep van ouderen met een iPad en microfoon waarna ze zelf interviews houden en data verzamelen. Ze doen ook mee met de analyse van het beeldmateriaal. Innoverend zijn in je onderzoek leren we ook aan studenten. Onderzoek doen betekent niet per se dat je moet gaan interviewen, er zijn meer creatieve opties."

Iedereen is anders

"Creativiteit opzoeken is essentieel in elk werk waarin je problemen aan het oplossen bent. Dat geldt dus ook voor ons, ook voor docenten en studenten. Creativiteit is een lastig begrip, maar ik heb gemerkt dat ik het stimuleer door verschillende disciplines bij elkaar te brengen. Je leert meer van professionals, docenten en studenten met een andere achtergrond en opleiding. En het is ook nog eens het leukste dat er is."

"Onze individuele geschiedenis maakt dat we allemaal anders zijn, daar moeten we aandacht voor hebben in de hulpverlening."

"We zijn allemaal anders. Dat duidelijk maken, is onderdeel van wat ik doe. We hebben de neiging om in categorieën te denken. Dat is ook menseigen. Terwijl de projecten die verscheidenheid laten zien het mooiste zijn: iedereen heeft een eigen verhaal. Onze individuele geschiedenis maakt dat we allemaal anders zijn, daar moeten we aandacht voor hebben in de hulpverlening. Die benadering is het allermoeilijkste. Want als iedereen anders is, denken we dat de hulp en ondersteuning ingewikkelder en misschien zelfs duurder wordt. Dat is niet zo. Voor een vrouw van 80 die eenzaam is, worden er interventies georganiseerd en is er allerlei hulpverlening beschikbaar. Terwijl zij misschien zegt: ik wil alleen maar eens per week mijn zoon zien, die in de gehandicaptenzorg zit. Daar is niets voor geregeld.

Als onderzoeker zit je in een unieke positie: in vogelvlucht, maar toch dicht op de actualiteit én met de laatste kennis. De uitdaging is om dat zichtbaar en toegankelijk te maken voor de studenten die we opleiden tot de professionals van morgen."

Personalia

Naam: Suzan van der Pas
Functie: Lector Sociale Innovatie en Ondernemerschap
Proefschrift: Intergenerational relationships of older adults: family structure, contact and norms (2006)

Meer over het lectoraat | Meer over de lector | Terug naar overzicht interviews