"Verpleegkundig leiderschap is opkomen voor de belangen van jouw patiënt"

Op welke manier kunnen verpleegkundigen leiderschap ontwikkelen waardoor zij meer zeggenschap en autonomie krijgen over de verpleegkundige zorg? Het lectoraat Verpleegkundig Leiderschap van Kim Verhaegh onderzoekt het.

"Ik vind het belangrijk dat verpleegkundigen altijd nieuwsgierig blijven. Waar ben ik nu mee bezig, en wat voor effect heeft dit op mijn patiënt en mijn werk? Ik zie dat jonge verpleegkundigen zich graag willen ontwikkelen en de zorg willen innoveren. Daar wil ik met het lectoraat Verpleegkundig Leiderschap aan bijdragen."

Rijker beeld

"Al van kleins af aan wilde ik in de zorg werken. Mijn interesse is denk ik al vroeg begonnen, omdat ik verschillende familieleden heb die ook in de zorg werken. Op mijn 17e ben ik uit huis vertrokken en in een zusterflat in Den Bosch gaan wonen. Mijn mbo-opleiding tot verpleegkundige heb ik afgerond in het ziekenhuis, waarna ik verder ben gegaan in het hbo in Eindhoven."

"Ik kan het iedereen aanraden: als je de kans hebt om tijdens je studie een keer in het buitenland te werken, doe dat zeker."

"Tijdens mijn hbo-studie heb ik een half jaar in Kathmandu gewoond en daar als verpleegkundige in een leprakliniek gewerkt. Dat heeft wel een indruk op me achtergelaten. Hier in Nederland hebben we goede gezondheidszorg die voor iedereen toegankelijk is. Dat is in Nepal wel anders. Ik woonde in een miljoenenstad in een derdewereldland waar we soms weken te weinig water hadden. Je wordt creatief met de schaarse middelen die je hebt, en je word je bewust van hoe gezegend je bent dat je in Nederland hebt mogen opgroeien. Ik kan het iedereen aanraden: als je de kans hebt om tijdens je studie een keer in het buitenland te werken, doe dat zeker, want zo’n ervaring geeft je een veel rijker beeld van het leven."

Het grotere plaatje

"Bij terugkomst uit Nepal ben ik culturele antropologie gaan studeren en daarna gaan promoveren bij het Amsterdam UMC – locatie AMC. Ik dacht: die twee werelden, verpleegkunde en culturele antropologie, kunnen elkaar versterken. Als verpleegkundige vraag je je altijd af wat er zich afspeelt in het leven van jouw patiënt en hoe je de patiënt kunt ondersteunen op het zorgvlak. Maar de zorg is complex. Je komt niet alleen gezondheidsproblemen tegen in het ziekenhuis, maar ook allerlei sociale problemen. Mensen kunnen bijvoorbeeld kwetsbaar zijn omdat ze schulden hebben, laaggeletterd zijn of geen sociaal opvangnet hebben, en dat beïnvloedt ook jouw werk als verpleegkundige. Waar het bij antropologie om gaat, is dat je het verhaal achter de mensen probeert te achterhalen. Als je het mij vraagt, is dat ook de essentie van het vak Verpleegkunde: achterhalen wat het verhaal is achter jouw patiënt. Dat grotere plaatje, daar ben ik altijd in geïnteresseerd geweest."

"Ik dacht: die twee werelden, verpleegkunde en culturele antropologie, kunnen elkaar versterken."

"Toen mijn promotietraject was afgerond, kwam de functie voor lector van het nieuwe lectoraat Verpleegkundig Leiderschap van Hogeschool Leiden voorbij. Hiervan dacht ik: alles waar ik de afgelopen jaren mee bezig ben geweest, komt weer samen. Als lector heb je een unieke functie, je loopt rond in zowel het onderwijs als de praktijk. Dat sprak mij enorm aan. Het betekent dat je telkens kunt overwegen: we hebben nu iets bedacht in het onderwijs, maar strookt dat ook met wat er in de praktijk gebeurt? En hoe kunnen we daar beter op inspelen? Die verbinding is ontzettend waardevol voor alle partijen."

Stem laten horen

"De rol van de verpleegkundige is veranderd. Vroeger was deze meer dienend van aard, je was de hulp van de arts en werkte taakgericht. Gaandeweg is het meer een professie geworden, een vak. Vakinhoudelijke kennis en wetenschappelijke onderbouwing van ons handelen worden steeds belangrijker. Bij al die veranderingen hoort ook een bepaalde identiteitsontwikkeling, en die hapert nu soms nog. Tijdens je opleiding tot verpleegkundige leer je competenties en vaardigheden, maar pas als je aan het werk gaat, maak je echt een rolontwikkeling door. Kortom, we zijn nog steeds aan het leren hoe we onze stem het beste kunnen laten horen. Ik hoop dat we daar met de komst van dit lectoraat aan kunnen bijdragen."

"De kern van verpleegkundig leiderschap is dat jij opkomt voor de belangen van jouw patiënt. Dat je gefocust blijft om de zorg continu te verbeteren, zodat die aansluit bij de wensen van jouw patiënt. Maar ook dat je werkplezier hebt, trots bent op je vak en dit uitdraagt. Dat betekent dat als jij in een team werkt waar knelpunten zitten, dat jij die bespreekbaar kunt maken. Dat jij als rolmodel kunt functioneren voor collega-verpleegkundigen of studenten. Samenwerken, inlevingsvermogen, nieuwsgierigheid en een onderzoekende houding zijn kerncompetenties die je nodig hebt om leiderschap te kunnen tonen."

Leiders in spe

"De onderzoeksresultaten van dit lectoraat vertalen we door naar het onderwijs. En vice versa: wat hebben onze studenten nodig om door te kunnen groeien als verpleegkundig leider? Dat is een continue wisselwerking. Zo willen we samen met studenten van de Opleiding tot Verpleegkundige een leergemeenschap creëren. Hierin kunnen studenten vakinhoudelijke kennis ontwikkelen, klinisch leren redeneren, leren argumenteren met de laatste wetenschappelijke inzichten, en leiderschapsvaardigheden ontwikkelen. Zij komen op verschillende plekken in het werkveld. Wanneer je dan eens in de zoveel tijd bij elkaar komt, krijg je een soort kruisbestuiving. Zo geven studenten ook zelf vorm aan hun eigen leerproces, en wij ondersteunen daarbij."

"Met studenten Verpleegkunde willen we leergemeenschap creëren waarin zij vakinhoudelijke kennis ontwikkelen, klinisch leren redeneren, leren argumenteren met de laatste wetenschappelijke inzichten, en leiderschapsvaardigheden ontwikkelen."

"Mijn tip voor studenten is: als je iets wilt veranderen, doe dat dan ook. Ga niet bij de pakken neerzitten. Als je een bepaald idee hebt dat goed is voor jou, jouw organisatie, of de zorg van jouw patiënt, houd daar dan aan vast. Maar dat geldt ook al voor tijdens je studie. Heb je iets naars meegemaakt tijdens je stage? Praat er dan over met anderen. Zoek medestanders en neem hen mee in hoe jij de dingen ziet. Ook dát is verpleegkundig leiderschap."

Personalia

Naam: Kim Verhaegh
Functie: Lector Verpleegkundig Leiderschap
Proefschrift: Sailing home: A better journey for patients through transitions of care (2019)

Meer over het lectoraat | Meer over de lector | Terug naar overzicht interviews