Ondersteuningsbehoefte van (kwetsbare) ouders van baby's
Onderzoek naar de behoefte aan ondersteuning van (kwetsbare) ouders met een baby tot zes maanden.
| Door: | Helen Schaap |
| Opleiding: | Master Jeugdzorg |
| Maand/jaar | juni 2018 |
| Project/thema | Ondersteuningsbehoefte (kwetsbare) ouders van baby's |
"Ouderschap is niet altijd rozengeur en maneschijn"
Vader
Aanleiding: geboorte kind kan ‘overwhelming’ zijn voor kersverse ouders
Ouderschap is het hebben en opvoeden van kinderen (Van Der Pas, 2003). Vanuit verschillende wetenschappelijke bronnen komt naar voren dat het krijgen van een baby voor verandering zorgt. Nyström & Öhrling (2004) noemen de komst van een eerste kindje dan ook wel: “Overwhelming”. Niet alleen voor de ouder zelf maar ook voor de relatie met de partner is de komst van een kindje een verandering. Omdat de overgang naar het ouderschap als zwaar beschreven wordt, rijst de vraag wat de behoeften hierin zijn voor ouders. Het belang van een onderzoek naar de ondersteuning bij deze overgang komt hierin duidelijk naar voren. Bool (2008) beschrijft in zijn onderzoek dat het eerste levensjaar van het kind de ouder het meest kwetsbaar maakt en de ouder hier het meest ondersteuning bij nodig heeft. Omdat er in dit onderzoek gericht wordt op de overgang naar het ouderschap is er gekozen om ouders te interviewen met een kind in de leeftijd tot 6 maanden.
De hoofdvraag voor dit onderzoek is als volgt: “Wat zijn de wensen en behoeften van een ouder met een kind in de leeftijd tot 6 maanden?”.
Onderzoeksopzet: kwalitatief onderzoek onder 28 (kwetsbare) ouders
Om de hoofdvraag te beantwoorden is er kwalitatief onderzoek gedaan waarin er 28 respondenten geïnterviewd zijn uit de regio midden Nederland. Deze interviews hebben plaats gevonden bij de respondenten thuis. Om een realistisch beeld te schetsen van de gehele groep ouders zijn er zowel vaders als moeders geïnterviewd. Naast achttien interviews met ‘gewone’ ouders zijn er tien interviews afgenomen met een ouder met (meerdere) risicofactoren. De risicofactoren zijn onder andere: psychiatrische problematiek bij de ouder, alleenstaand ouderschap, niet Nederlandse etniciteit, tienerouderschap en werkloosheid. Aan het eind van het onderzoek is bekeken of deze risicofactoren van invloed zijn op de kwetsbaarheid van een ouder.
“De komst van een kind heeft veel invloed. Positief, maar ook dat je allebei door vermoeidheid en stress op elkaar gaat lopen bekken.”
Moeder
Ondersteuningsbehoefte
Uit het onderzoek komt naar voren dat ouders de komst van een baby ervaren als een verandering die veel tijd en energie in beslag neemt. Ouderschap geeft veel voldoening, maar wordt ook als zwaar ervaren.
Zowel in de literatuur als vanuit de respondenten komen steunbronnen naar voren die de ouder begeleiden bij het kersverse ouderschap. De ondersteuningsbronnen die in het onderzoek naar voren komen zijn: steun van de partner, steun vanuit het netwerk (vrienden en familie), steun van het internet (fora en professionele sites) en steun van professionals, zoals zwangerschapscursus, verloskundige, kraamzorg en het consultatiebureau. Sociaal emotionele steun, praktische steun en ontspanning worden ontvangen van zowel de sociale omgeving als van de professional. Gewenst is dat deze steunbronnen zich richten op de ondersteuning van: de gezondheid van het kind, praktische steun (zoals oppassen), onzekerheid die het ouderschap met zich mee brengt, vragen omtrent het slapen, eten en huilen van de baby en vragen omtrent de veranderende partnerrelatie. Zo geeft deze moeder aan dat de komst van haar baby ook heeft geleid tot een toenemend aantal conflicten:
Adviezen van ouders aan andere ouders
De respondenten in het onderzoek is ook gevraagd of zij adviezen hadden voor andere (aanstaande) ouders. Samenvattend zijn dit de volgende adviezen:
- Vertrouw op jezelf
- Laat verwachtingen soms los
- Maak een planning
- Geniet nog even voor de komst van de baby
- Neem de tijd voor je partner
- Communiceer met je partner
- Zorg voor een goede voorbereiding op het ouderschap
- Volg een (zwangerschaps)cursus
- Neem tijd voor jezelf
“Neem tijd voor jezelf, voor vriendinnen. Ik geloof wel heel erg sterk dat ik alleen een goede moeder kan zijn als ik mijzelf goed voel”.
Moeder
Adviezen voor professionals
De ouders hadden daarnaast ook adviezen voor professionals die met ouders werken:
- Geef complimenten
- Bied praktische informatie
- Benader ouders online
- Geef een cursus op maat per doelgroep
- Wees flexibel
“Dat je een beetje leuke onderwerpen hebt, dat je niet de hele avond over tepelhoedjes en dingen die voor moeders net wat interessanter zijn praat. Misschien een soort van mannenavond organiseren, waar je in plaats van koffie en thee, bier en bitterballen krijgt!”
Vader
Risicofactoren maken extra kwetsbaar
Na de resultaten vanuit de interviews en de theorie met elkaar te hebben vergeleken valt op dat ouders met (meerdere) risicofactoren aangeven ondersteuning te wensen met betrekking tot deze factoren. Zij geven aan hier nu vragen over te hebben, maar hadden graag ook vooraf aan het ouderschap informatie hierover gehad willen hebben. Van der Pas (2013) stelt dat het ouderschap kwetsbaar maakt. Het ouderschap kan nooit perfect verlopen, wat maakt dat een ouder hier onzeker over kan worden. De risicofactoren maken de respondenten extra onzeker. Zes van deze respondenten geven aan ondersteuningsbehoeften te hebben bij de risicofactoren. Hieruit kan geconcludeerd worden dat de (meerdere) risicofactoren een ouder extra kwetsbaar en onzeker kunnen maken.
Conclusie: onzekerheid ouders verminderen
Er kan geconcludeerd worden dat het belangrijk is om in de begeleiding aan ouders aandacht te besteden aan de risicofactoren en aan de andere gebieden die ouders aangeven. Deze aandacht kan door middel van een face to face gesprek waarin er op een positieve manier gecommuniceerd wordt. De ouders hebben behoefte aan bevestiging en complimenten. Deze manier van omgang met de ouders versterkt de ouders in hun kracht en in hun welzijn. Door bevestiging te krijgen dat de ouder het goed doet, vermindert de onzekerheid van de ouder. Deze positieve ontwikkeling bij ouders is van invloed op de ontwikkeling van het kind. Een ouder die zich zeker voelt en goed in zijn vel zit straalt dit uit naar het kind toe. Ook voor een goede partnerrelatie is het helpend voor een ouder om zich goed te voelen. Tijd voor zichzelf of voor elkaar nemen is helpend voor het welzijn van de ouder.