Bevorderen van de opvoed- en levensvaardigheden van ouders om de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen te stimuleren
Dit onderzoek had als doel te onderzoeken in hoeverre en op welke manier het huidige aanbod LifeSkills moet worden aangepast om te voldoen aan de behoeften van ouders van de Wijkacademie Feijenoord te Rotterdam.
| Door: | Paula Dijkshoorn |
| Opleiding: | Toegepaste Psychologie |
| Maand en jaartal: | mei 2021 |
| Project/thema | Opvoed- en levensvaardigheden van ouders, sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen |
Kinderen die opgroeien in een huishouden met een lage sociaaleconomische status kunnen belemmerd worden in hun sociaal-emotionele ontwikkeling (Petterson & Gravesteijn, 2020; Dronkers, 2007). Het is daarom belangrijk dat de sociale en emotionele vaardigheden bij deze kinderen worden versterkt. Juist door het bevorderen van deze vaardigheden worden hun schoolprestaties op een positieve manier beïnvloed. Deze vaardigheden worden ook wel levensvaardigheden genoemd: vaardigheden die mensen in staat stellen om hun eigen gedrag te reguleren op het gebied van emoties, stress, conflicten en inlevingsvermogen. Er bestaan vijf levensvaardigheden: zelfbewustzijn, zelfmanagement, sociaal bewustzijn, relatievaardigheden en verantwoordelijke besluitvorming (Casel, 2013; World Health Organisation (WHO), 2003). Bij het bevorderen van de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen is het belangrijk om naar het opvoedgedrag van de ouders te kijken (Gravesteijn, 2019). Onder het mom ‘ondersteun je de ouder, dan ondersteun je het kind’ (Gravesteijn, 2019, pagina 1) heeft het lectoraat Ouderschap en Ouderbegeleiding een interventie ontwikkeld (Gravestijn , Petterson, & Euwema, 2020). Deze richt zich op het bevorderen van de opvoed- en levensvaardigheden van ouders met kinderen in de leeftijd van vier tot en met twaalf jaar. Dit onderzoek had als doel te onderzoeken in hoeverre en op welke manier het huidige aanbod (de bestaande Leidse interventie over het ontwikkelen van opvoed- en levensvaardigheden voor ouders en kinderen, genaamd LifeSkills) moet worden aangepast om zo te voldoen aan de behoefte(n) van de te onderzoeken doelgroep (ouders van de Wijkacademie Feijenoord te Rotterdam).
Om de behoeften van de ouders naar extra ondersteuning te kunnen onderzoeken is dit een kwalitatief onderzoek geworden. Er zijn twee focusgroepen afgenomen met elk zes respondenten. Er was sprake van participatief actieonderzoek: de ouders werden als professional gezien en mochten meebeslissen. De moeders die meedoen met de activiteiten van de Wijkacademie Feijenoord en kinderen hebben in de basisschoolleeftijd, hebben aangegeven behoefte te hebben aan ondersteuning op meerdere gebieden. Ten eerste geven zij aan ondersteuning te willen krijgen in het omgaan met en begeleiden van de verschillende emoties van hun kinderen (specifiek wanneer hun kinderen teleurgesteld zijn, stil zijn na een moeilijke gebeurtenis en boos zijn) en in het stellen van duidelijke grenzen aan hun kinderen (expliciet gevraagd naar het stellen van grenzen/het vinden van een balans bij het telefoon- en laptopgebruik van de kinderen). Daarnaast ook in het motiveren van hun kinderen en hun daarmee een gevoel van zelfvertrouwen en zekerheid mee te geven zonder verwachtingen te scheppen, in het stimuleren van de assertiviteit van hun kinderen en in het leren buiten de ruzies van hun kinderen te blijven. Ten slotte in het omgaan met en begeleiden van kinderen die gepest worden, in het geven van advies over beslissingen aan hun kinderen en in het leren loslaten van hun kinderen.
De LifeSkills-interventie is een interventie die gericht is op het bevorderen van de levensvaardigheden van kinderen en ouders. De interventie bestaat uit verschillende toolkitten voor zowel de kinderen als de ouders. De toolkitten kunnen worden gezien als werkbladen en kunnen ingevuld worden zonder begeleiding. De moeders bij dit onderzoek hebben aangegeven het liefst een actieve training te willen krijgen waarin bovengenoemde onderwerpen - onder begeleiding - in worden behandeld. De moeders hebben een voorkeur voor rollenspellen en debatteren. Bij de rollenspellen is het de bedoeling dat moeilijke situaties binnen het opvoeden worden nagespeeld. Bij het debatteren is het de bedoeling dat de ouders kunnen discussiëren over bovengenoemde onderwerpen. Het doel van de LifeSkills-interventie blijft hetzelfde: de levensvaardigheden van de ouders bevorderen. Alleen de werkvormen moeten worden aangepast. Deze moeten actiever worden gemaakt. De conclusie is daarom dat er een actieve training wordt gegeven die voldoet aan de behoefte van de moeders die meedoen met de activiteiten van de Wijkacademie en kinderen hebben in de leeftijd vier tot en met twaalf jaar. Deze training zal bestaan uit acht, maximaal negen sessies. De eerste acht sessies zullen specifiek elk een van de acht ondersteuningsbehoeften behandelen.