‘Leuker voor later’, maar eerst een vragenlijst voor moeder en vader
Het ontwikkelen en analyseren van een vragenlijst om het welzijn van (aanstaande) moeders te meten.
| Door: | Zohra Makhkash |
| Opleiding: | Toegepaste Psychologie (TP) |
| Maand en jaartal: | juli 2015 |
| Project/thema |
Prematuur ouderschap |
“Ik ben tijdens het schrijven van dit onderzoeksrapport voor de tweede keer tante geworden en heb de ontwikkeling van een man en een vrouw tot een moeder en een vader van dichtbij meegemaakt. De veranderingen die daarbij komen kijken zijn bewonderenswaardig”.
Zohra
Achtergrond
Het lectoraat Ouderschap & Ouderbegeleiding van Hogeschool Leiden is in samenwerking met de gemeente Leiden in januari 2015 van start gegaan met een longitudinaal onderzoek naar het welzijn van ouders: Leuker voor later.
De aanleiding voor dit onderzoek was dat er weinig bekend was over het welzijn van ouders en de ontwikkeling van ouderschap. Het is van belang om hierover meer te weten te komen om de welzijnspositie van ouders te verbeteren. Daarnaast vinden er sinds januari 2015 grote veranderingen plaats omtrent de jeugdzorg in Nederland. Gemeentes worden verantwoordelijk voor het ondersteunen van kinderen en jongeren tot 18 jaar. Hieronder valt ook de ouderbegeleiding van deze kinderen en jongeren.
Het onderzoek van Zohra betrof een pilotonderzoek voor Leuker voor later, om de vragenlijst te ontwikkelen en te toetsen. De volgende onderzoeksvraag stond centraal: welke aspecten zijn van belang vanuit de domeinen kennis, attitudes en levensvaardigheden om een betrouwbare en valide vragenlijst te ontwikkelen om het welzijn van (aanstaande) moeders te meten?
Literatuuronderzoek
Aan de hand van uitgebreid literatuuronderzoek is in de eerste plaats gekeken naar verschillende aspecten van het welzijn van ouders binnen bovengenoemde domeinen. Daarnaast is gekeken naar overige domeinen die van belang kunnen zijn voor het welzijn van ouders.
Uit het literatuuronderzoek van Zohra komt tevens naar voren dat de domein religie een belangrijke rol speelt in het welzijn van ouders. Dit domein is geïncludeerd in de pilotvragenlijst. Op basis van de gevonden onderwerpen is, in samenwerking met de opdrachtgever, een vragenlijst samengesteld.
De pilotvragenlijst
De door Zohra en een medestudent ontwikkelde vragenlijst bestond uit tien onderdelen met verschillende thema’s. Sommige onderdelen kwamen uit een bestaande vragenlijst en andere onderdelen waren door het lectoraat ontwikkeld.
Voor het domein kennis is het belangrijk om te weten waar een ouder zijn kennis vandaan haalt en aan welke kennis hij/zij behoefte heeft. Voor het domein attitude wordt een bestaande vragenlijst gebruikt, vanuit de Netherlands Kinship Panel Study (NKPS). Hierin is gekeken naar de attitude tegenover familierelaties. Voor het domein levensvaardigheden wordt een vragenlijst gebruikt die ontwikkeld is door het lectoraat Ouderschap & Ouderbegeleiding. Voor de domein religie wordt er gekeken in hoeverre iemand religieus is en hoe belangrijk religie voor diegene is. Deze schaal werd door Zohra zelf ontwikkeld.
Praktijkonderzoek
De pilotvragenlijst is verspreid onder 106 ouders (57.5% moeders). Op basis van de respons zijn de verschillende schalen getest op betrouwbaarheid. Daarnaast zijn interviews gehouden met 4 moeders om meer inzicht te krijgen in hoe de vragenlijst ervaren werd. Een respondent geeft aan:
Moeder: Weet je dat ik halverwege de tekst het doel alweer vergeten was. Door de vragen valt het doel al gelijk weer weg. Doordat we de vragenlijst niet af hebben gemaakt weet ik ook niet hoe het afloopt.
Uit de interviews zijn de volgende resultaten naar voren gekomen: de vragenlijst werd enerzijds te lang ervaren en anderzijds waren er onderwerpen die de respondenten misten in de vragenlijst. De gemiste onderwerpen waren medicijngebruik, voeding, financiën en activiteiten ondernemen met de kinderen.
De schalen van de domeinen kennis, attitude, levensvaardigheden en religie werden ook getest op betrouwbaarheid: twee sub schalen van kennis waren als enige laag betrouwbaar. De andere schalen waren voldoende tot goed betrouwbaar.
Aanbevelingen
Zohra heeft zowel aanbevelingen gedaan wat betreft de inhoud van de lijst als wat betreft de werving van toekomstige respondenten. Enkele aanbevelingen uitgelicht:
De vragenlijst:
- De vragenlijst inkorten, vooral de onderdelen ‘levensvaardigheden’ en ‘welzijn’ worden als onnodig lang ervaren.
- Vragen toevoegen die te maken hebben met de activiteiten die je met je kinderen onderneemt en hoeveel keer per week je dit doet.
- De vragen in het onderdeel kennis, die meten waar de respondent zijn informatie vandaan haalt en aan welke informatie de respondent het meest heeft gehad, in de vragenlijst laten.
- Het onderwerp religie terug laten komen in de tweede deel van de vragenlijst. Naast een schaal religie, ook een schaal spiritualiteit toevoegen.
- Minimaal tien aanvullende interviews afnemen om inzicht te krijgen in de ervaren bruikbaarheid van de ontwikkelde vragenlijst.
Het vergroten van de respons:
- De contactpogingen verdubbelen, om allochtone ouders te bereiken.
- De vragenlijst vertalen naar Arabisch, Turks en Engels, om een eerste generatie allochtone doelgroep te bereiken.
- De introductietekst en de vragenlijst zelf verkorten om de kans te vergroten dat alles wordt gelezen en de vragenlijst wordt afgemaakt.
- Een samenwerkingsverband aangaan met Hogeschool Leiden om meer allochtone respondenten te werven.
De resultaten van de pilot zijn gebruikt om de vragenlijst te verbeteren voor het project Leuker voor later dat in januari 2015 van start is gegaan. In artikelen over het onderzoek wordt naar het onderzoek van Zohra en Eline gerefereerd als ‘pilotstudy’.