Pilotstudie groene schoolpleinen
In de afgelopen jaren heeft de ontwikkeling van groene schoolpleinen een grote vlucht genomen. Deze ontwikkeling wordt onder andere gevoed door een groeiend besef van het belang van natuurrijke speel- en leeromgevingen voor een gezonde ontwikkeling van kinderen. Deze tweejarige pilotstudie diende als een verkenning van de mogelijke meerwaarde van groene pleinen voor basisschoolleerlingen.
Achtergrond
Er is nog nauwelijks wetenschappelijke kennis over de invloed van specifieke groenelementen en of deze inderdaad uitnodigen tot meer en veelzijdiger speel- en beweeggedrag. Tevens is onbekend in hoeverre een groen schoolplein het concentratievermogen en de sociale ontwikkeling van leerlingen kan bevorderen. En op een meer basaal niveau is nog niet duidelijk hoe groene schoolpleinen worden gebruikt en ervaren door verschillende gebruikersgroepen (leerlingen, ouders, leerkrachten en directie), in vergelijking met grijze schoolpleinen. Het doel van deze pilotstudie was om hier meer zicht op te krijgen.
Wat is er onderzocht?
Het onderzoek gaat uit van drie verschillende typen schoolpleinen, ingedeeld op de mate van groenheid en het effect dat zij hebben op kinderen.
- Groen: er zijn verschillende natuurlijke elementen aangelegd met het idee dat deze het spelen en leren bevorderen. Denk aan speelbosjes, heuvels, bloembedden, grasvelden, schooltuinen, een amfitheater of dieren.
- Groengrijs: er is op dit schoolplein ook sprake van een aantal natuurlijke elementen, maar deze zijn niet aangelegd om spelen met de natuur te bevorderen. Bovendien bestaat een groot deel van een groengrijs schoolplein uit een betegeld plein.
- Grijs: het gaat hier enkel om een schoolplein waarbij enkel sprake is van een betegeld schoolplein met speeltoestellen.
De resultaten
Aan dit onderzoek hebben vijf basisscholen uit Helmond deelgenomen, waaronder een school met twee locaties. In totaal ging het om zes verschillende schoolpleinen: twee groene, twee grijsgroene en twee grijze. De scholen zijn twee keer bezocht (in september en oktober 2012). Hierbij zijn gegevens verzameld via concentratietesten voor én na de pauze, werkboekjes, video-opnames, foto-interviews met leerlingen en interviews met leerkrachten en directeuren.
Wat zijn de resultaten?
De pilotstudie toont aan dat groene en groengrijze schoolpleinen beter worden beoordeeld dan grijze schoolpleinen. Leerlingen, ouders, leerkrachten en directeuren zijn meer tevreden over hun schoolplein wanneer deze groen is. Ook blijkt dat groene schoolpleinen een meervoudig positief effect hebben. Groene schoolpleinen worden meer gebruikt voor educatieve doeleinden, hebben een positieve invloed op het welbevinden van jongere kinderen (groep 4 en groep 5) op school, en hebben een (klein) positief effect op het concentratievermogen na de pauze van jongens.
Ouders, leerkrachten en directeuren constateren wel dat kinderen vaker vies worden op een groen en groengrijs schoolplein in vergelijking tot een grijs plein. Opvallend is vervolgens dat de ouders aangeven dat zij dit geen probleem vinden, terwijl leerkrachten en directeuren denken dat ouders dit wel vervelend vinden. Daarnaast zijn de onderhouds- en schoonmaakkosten van groene schoolpleinen hoger dan de kosten van grijze pleinen. De deelnemende leerkrachten en directeuren geven hierbij echter aan dat zij de positieve kanten van een groen schoolplein belangrijker vinden.
Wat betreft de inrichting komt uit het onderzoek naar voren dat vooral inrichtingselementen worden gewaardeerd die:
- gelegenheid bieden tot ontspanning.
- uitnodigen om ‘iets te doen’.
- uitdagen tot veelzijdig bewegen.
- gevarieerd spel ontlokken.
- gelegenheid bieden tot zintuiglijk ervaren.
De volledige onderzoeksresultaten bekijken? Download de complete rapportage.
Vervolgonderzoek: 'De 'leer'kracht' van groene schoolpleinen'
De afgelopen jaren is de onderzoeksgroep Natuur en Ontwikkeling Kind betrokken geweest bij het onderzoeksproject De ‘leer’kracht van groene schoolpleinen. Dit project heeft als doel om de opbrengsten van groene schoolpleinen voor het onderwijsleerproces te concretiseren en te beschrijven. De focus hierbij ligt op opbrengsten in het kader van: ‘aandacht en concentratie’, ‘spel en beweging’ en ‘sociale en emotionele ontwikkeling’.
Dieuwke Hovinga
Samenwerkingen
Deze pilotstudie is uitgevoerd in opdracht van het Productschap Tuinbouw. Het lectoraat Natuur en Ontwikkeling Kind heeft het onderzoek gedaan in samenwerking met de afdeling Sociale Geneeskunde van het VUMC.