Hogeschool Leiden

Pilotstudie

In de afgelopen jaren heeft de ontwikkeling van groene schoolpleinen een grote vlucht genomen. Deze ontwikkeling wordt onder andere gevoed door een groeiend besef van het belang van natuurrijke speel- en leeromgevingen voor een gezonde ontwikkeling van kinderen. Deze tweejarige pilotstudie dient als een verkenning van de mogelijke meerwaarde van groene pleinen voor basisschoolleerlingen.

Waarom is het onderzoek belangrijk?

Tot op heden is er nauwelijks wetenschappelijke kennis over de invloed van specifieke groenelementen en of deze inderdaad uitnodigen tot meer en veelzijdiger speel- en beweeggedrag. Tevens is onbekend in hoeverre een groen schoolplein het concentratievermogen en de sociale ontwikkeling van leerlingen kan bevorderen. En op een meer basaal niveau is nog niet duidelijk hoe groene schoolpleinen worden gebruikt en ervaren door verschillende gebruikersgroepen (leerlingen, ouders, leerkrachten en directie), in vergelijking met grijze schoolpleinen. De pilotstudie draagt er toe bij om hier meer zicht op te krijgen. 

Meisje tekent op de grond - Basisschool de Klimop

Wat is het doel van het onderzoek?

Deze pilotstudie richt zich specifiek op het onderzoeken van:

  • het gebruik van en de ervaringen met schoolpleinen.
  • associaties tussen een groene of grijze inrichting van het schoolplein en een gezonde ontwikkeling van kinderen.

Het doel hierbij is om meer kennis te verkrijgen over het belang van groene schoolpleinen voor een gezonde ontwikkeling van kinderen. Ook geeft het scholen een beter beeld van hoe je een schoolplein ‘groener’ in kunt richten.

Hoe ziet het onderzoek eruit?

Het onderzoek gaat uit van drie verschillende typen van schoolpleinen afhankelijk van de mate van groenheid. 

  • Groen: hierop zijn verschillende natuurlijke elementen aangelegd met het idee dat deze het spelen en leren kunnen bevorderen. Denk aan speelbosjes, heuvels, bloembedden, grasvelden, schooltuinen, een amfitheater of dieren. 
  • Groengrijs: bij dit type schoolplein is er ook sprake van een aantal natuurlijke elementen, maar deze zijn niet aangelegd om spelen met de natuur te bevorderen. Bovendien bestaat een groot deel van een groengrijs schoolplein uit een betegeld plein.
  • Grijs: het gaat hier om een schoolplein waarbij enkel sprake is van een betegeld schoolplein met speeltoestellen.

Aan dit onderzoek hebben vijf basisscholen uit Helmond deelgenomen, waaronder een school met twee locaties. In totaal ging het om zes verschillende schoolpleinen met in totaal zes verschillende schoolpleinen: twee groene, twee grijsgroene en twee grijze. De scholen zijn twee keer bezocht (in september en oktober 2012). Hierbij zijn gegevens verzameld via concentratietesten voor én na de pauze, werkboekjes, video-opnames, foto-interviews met leerlingen en interviews met leerkrachten en directeuren. 

Meer weten over de onderzoeksopzet en de methode van dataverzameling? Download de complete rapportage ( pdf, 5.44 MB ).

Leerlingen bekijken een worm

Wat zijn de resultaten?

De pilotstudie toont aan dat groene en groengrijze schoolpleinen beter worden beoordeeld dan grijze schoolpleinen. Leerlingen, ouders, leerkrachten en directeuren zijn meer tevreden over hun schoolplein indien deze groen is. Ook blijkt dat groene schoolpleinen een meervoudig positief effect hebben. Groene schoolpleinen worden meer gebruikt voor educatieve doeleinden, hebben een positieve invloed op het welbevinden van jongere kinderen (groep 4 en groep 5) op school, en hebben een (klein) positief effect op het concentratievermogen na de pauze van jongens. 

Ouders, leerkrachten en directeuren constateren wel dat kinderen vaker vies worden op een groen en groengrijs schoolplein in vergelijking tot een grijs plein. Opvallend is vervolgens dat de ouders aangeven dat zij dit geen probleem vinden, terwijl leerkrachten en directeuren denken dat ouders dit wel vervelend vinden. Daarnaast zijn de onderhouds- en schoonmakenkosten van groene schoolpleinen hoger dan de kosten van grijze pleinen. De deelnemende leerkrachten en directeuren geven hierbij echter aan dat zij de positieve kanten van een groen schoolplein belangrijker vinden.

Wat betreft de inrichting komt uit het onderzoek naar voren dat vooral inrichtingselementen worden gewaardeerd die:

  • gelegenheid bieden tot ontspanning. 
  • uitnodigen om ‘iets te doen’.
  • uitdagen tot veelzijdig bewegen.
  • gevarieerd spel ontlokken.
  • gelegenheid bieden tot zintuiglijk ervaren.

De volledige onderzoeksresultaten bekijken? Download de complete rapportage ( pdf, 5.44 MB ).

Met wie werken we samen?

Deze pilotstudie is uitgevoerd in opdracht van het Productschap Tuinbouw. Het lectoraat Natuur en Ontwikkeling Kind heeft het onderzoek gedaan in samenwerking met de afdeling Sociale Geneeskunde van het VUMC.

Vervolgonderzoek

De afgelopen jaren is het lectoraat Natuur en Ontwikkeling Kind betrokken geweest bij het onderzoeksproject De ‘leer’kracht van groene schoolpleinen. Dit project heeft als doel om de opbrengsten van groene schoolpleinen voor het onderwijsleerproces te concretiseren en te beschrijven. De focus hierbij ligt op opbrengsten in het kader van: ‘aandacht en concentratie’, ‘spel en beweging’ en ‘sociale en emotionele ontwikkeling’.