Verantwoording 2018

De verantwoording over 2018 van het lectoraat Licht Verstandelijke Beperking en Jeugdcriminaliteit over de bijdrage aan de beroepspraktijk en maatschappij, aan onderwijs en professionalisering en aan kennisontwikkeling.

Beroepspraktijk en maatschappij

Het lectoraat brengt bestaande kennis uit verschillende sectoren bijeen en beoogt daarnaast nieuwe, specialistische kennis over delinquente jongeren met een LVB te genereren. De kennis uit de onderzoeken wordt op verschillende manieren gedeeld met het veld, zoals via publicaties, presentaties, trainingen, factsheets en deelname aan expertbijeenkomsten.

Zo kwam in 2018 een boek uit met elf levensgeschiedenissen van delinquente jongeren met een LVB, ‘Kom me horen’. Deze bundel, samengesteld samen met collega-lector Jan Dirk de Jong, is er op gericht mensen in de gelegenheid te stellen kennis te maken met de mens achter de cijfers. De verhalen zijn bedoeld voor een breed publiek:  

• voor (jeugd)zorgmedewerkers die werken met deze doelgroep, en die meer inzicht willen krijgen in achtergronden van deze jonge mensen of die – alleen of gezamenlijk - willen reflecteren op hun eigen professionele handelen;
• voor beleidsmakers in het sociale en veiligheidsdomein die meer focus willen houden op de mens achter de statistieken en willen voorkomen dat het gat tussen het beleid en de mensen op wie het beleid gericht is te groot is;
• voor docenten in het hoger onderwijs, die op zoek zijn naar casuïstiek die ze voor hun lessen kunnen gebruiken;
• en uiteraard voor de studenten, die zo op een toegankelijke wijze kunnen kennismaken met een nieuwe doelgroep.  

In mei 2018 werd onder andere een studiemiddag georganiseerd over de inzet van het strafrecht bij jongeren en jongvolwassenen met een LVB. Op deze middag werden resultaten gepresenteerd van onderzoek uitgevoerd door het lectoraat in samenwerking met diverse woonlocaties voor mensen met een LVB. Vragen die aan de orde kwamen waren: hoe komen beslissingen over het betrekken van politie bij delinquent gedrag op zorginstellingen tot stand? Welke argumenten voor of tegen het betrekken van de strafrechtsketen zijn er? Welke kennis van de strafrechtsketen hebben zorgmedewerkers nodig om weloverwogen beslissingen te kunnen nemen? Welke kennis van de zorg heeft de politie nodig om goed te kunnen anticiperen op de situatie aldaar? Welke dilemma’s doen zich voor in de praktijk? Deze middag richtte zich zowel op medewerkers in de zorg voor mensen met een LVB als op politie. Aan de resultaten van het onderzoek werd ook uitgebreid aandacht besteed in het Tijdschrift voor Orthopedagogiek. Gedurende het jaar werden verder diverse presentaties gegeven op studiedagen, symposia en teambijeenkomsten.

Tenslotte heeft de binnen het lectoraat inmiddels opgebouwde expertise op het gebied van onderzoek doen met mensen met een LVB een belangrijke rol gespeeld in de opzet en uitvoering van het onderzoek “Uit de schulden, (Blijvend) aan het werk!”, een onderzoeksproject onder penvoerderschap van het lectoraat Schulden & Incasso van de Hogeschool Utrecht (HU) en in samenwerking met het kenniscentrum sociale werkgelegenheid SBCM en MEE NL. Dit onderzoek was gericht op het voorkomen of terugdringen van financiële belemmeringen voor duurzame arbeidsparticipatie door mensen met een LVB.

Onderwijs en professionalisering

De kennis die binnen het lectoraat vergaard wordt vindt zijn weg op een aantal manieren. Het lectoraat kent een kenniskring met diverse docenten van de verschillende opleidingen binnen de faculteit Sociaal Werk & Toegepaste Psychologie waarmee diverse keren per jaar de bevindingen van het lectoraat besproken worden en gekeken wordt hoe onderzoek en onderwijs op elkaar afgestemd kunnen worden.

Binnen de verschillende minoren in de faculteit Sociaal Werk & Toegepaste Psychologie en de Master Jeugdzorg zijn ook in 2018 weer colleges verzorgd over het thema LVB en jeugdcriminaliteit. Ook buiten Hogeschool Leiden werden diverse gastcolleges verzorgd. Zo kwam een groot aantal studenten in aanraking met de problematiek van een doelgroep die zij vrijwel zeker in hun toekomstige werk tegen zullen komen.

Studenten kunnen ook stage lopen of hun afstudeerscriptie schrijven bij het lectoraat. In het studiejaar 2017-2018 hebben 28 studenten van de opleidingen Sociaal Pedagogische Hulpverlening, Maatschappelijk Werk en Dienstverlening en Toegepaste Psychologie en 7 studenten van de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening van deze mogelijkheid gebruik gemaakt.

Kennisontwikkeling

In het kader van een RAAK-subsidie zijn levensverhalen van criminele jongeren met een LVB opgetekend. Het doel van dit onderzoek was het beschrijven van interne en externe invloeden op kantelmomenten in de levensgeschiedenissen van jongeren met een LVB die in aanraking zijn (geweest) met politie en justitie en het verkennen van essentiële bestanddelen die onderdeel uitmaken van een aansprekend en reëel toekomstperspectief van deze doelgroep. De bundel met verhalen is verschenen in 2018, een overkoepelende analyse van de verhalen wordt verwacht in 2019.

Eind 2015 is Rogier de Groot gestart met zijn door NWO gefinancierde promotietraject ‘Online en beperkt’. Dit lopende onderzoek richt zich op veiligheidsrisico’s in het gebruik van internet, zoals cyberpesten en oplichting bij jongeren met een licht verstandelijke beperking. Het onderzoek wil een eerste aanzet geven om deze leemte op te vullen door het online risicogedrag van LVB-jongeren en de daaraan ten grondslag liggende risicofactoren in kaart te brengen. Tevens wordt er bij diverse ontmoetingen met het werkveld gesproken over manieren om hiermee in de praktijk om te gaan. In een aanpalend onderzoek leverde Lesley van Scheppingen namens het lectoraat voor de Stichting Rotterdamse Avondschool, Stras, met drie studenten een bijdrage aan een evaluatie van het online leerprogramma Willie Webwijs, een interventie gericht op het versterken van digitaal burgerschap bij mensen met een licht verstandelijke beperking over de online risico’s.

Ook in 2018 zijn wij verder gegaan met een onderzoekslijn naar morele overwegingen omtrent de beslissing om crimineel gedrag van jongeren met een LVB al dan niet af te doen in het strafrecht. In 2017 is een samenwerking aangegaan met woonlocaties van Gemiva SVG, Ipse de Bruggen en ’s Heerenloo om gezamenlijk verder te verkennen hoe in de praktijk met dergelijke dilemma’s wordt omgegaan en hoe medewerkers geholpen kunnen worden bij de besluitvorming omtrent het betrekken van de strafrechtsketen bij delinquent gedrag. Deze onderzoekslijn heeft in 2018 geleid tot de ontwikkeling van een ‘checklist voor een verantwoorde besluitvorming’. In 2019 zal de bijbehorende publicatie worden voltooid en de effecten van deze checklist in de praktijk worden onderzocht.

Tenslotte is in 2018 begonnen met de Leidse Proeftuin ‘Herkenning en begeleiding van leerlingen met een LVB en schoolverzuimproblematiek’, een gezamenlijk initiatief van Regioplan Beleidsonderzoek, Hogeschool Leiden, gemeente Leiden (team Beleid Maatschappelijke Ontwikkeling), het RBL (en RMC) Holland Rijnland, en Ingrado (Vereniging van Leerplicht). De Proeftuin biedt de kans te experimenteren met een laagdrempelige én betrouwbare wijze om LVB te screenen en om de uitkomsten daarvan vervolgens effectief te kunnen toepassen, zodat leerlingen met een LVB sneller naar passende ondersteuning kunnen worden begeleid. In de Proeftuin is ruimte om met de ketenpartners te bepalen waar de accenten met betrekking tot de uitvoering moeten komen liggen. Gedurende de Proeftuin is er aandacht voor monitoring en bijsturing van het proces zodat het experiment optimaal benut kan worden. Ook vindt gezamenlijke (met de betrokken ketenpartners) evaluatie van de Proeftuin plaats evenals de wijze van borging van de successen. Deze proeftuin wordt in 2019 afgerond.