Handreiking 'Licht Verstandelijke Beperking en het strafrecht: de jeugdofficier van justitie

De groep mensen met een licht verstandelijke beperking (lvb) in de samenleving krijgt steeds meer aandacht. De indruk bestaat dat er een groeiende groep mensen is die niet meer meekomt in de steeds complexere maatschappij. Binnen verschillende werkvelden groeit het besef dat deze groep wordt overvraagd en dat het bieden van een passende bejegening van belang is voor alle betrokkenen.

Onder andere binnen de strafrechtketen is sprake van een oververtegenwoordiging van mensen met een lvb. Hoewel de exacte prevalentie niet bekend is, zijn er signalen dat mensen met een lvb een verhoogd risico lopen op zowel dader- als slachtofferschap. Dit geldt ook voor jeugdigen met een lvb. Zo lijkt meer dan een derde van de jeugdigen in de justitiële opvang en behandelinstellingen een IQ te hebben onder de 85. Ook onder bijvoorbeeld jeugdigen met een jeugdreclasseringsmaatregel wordt het percentage met een IQ onder de 85 groter geschat dan verwacht mag worden op basis van de normaalverdeling. Doordat een lvb lastig te herkennen is, bestaat het risico op onbegrip, overvraging en het incorrect duiden van gedrag. Dit kan bij mensen met een lvb stress en gedragsproblemen opleveren. Ook kan het recidive en secundaire victimisatie in de hand werken.

Binnen de strafrechtketen is steeds meer oog voor mensen met een lvb. Het is niet alleen belangrijk dat een lvb bij jeugdigen tijdig wordt herkend en erkend, maar ook dat de diverse betrokken professionals weten hoe vorm te geven aan een passende communicatie en ondersteuning. Gezien de kwetsbaarheid van de doelgroep vraagt deze immers om een specifieke aanpak. Een passende bejegening kan frustratie en onbegrip bij jongeren voorkomen en de kans vergroten op waarheidsvinding en een ‘eerlijk proces’ voor mensen met een lvb. Bewustwording met betrekking tot het onderwerp lvb is ook bij het OM een belangrijke stap, die door sommige parketten al gezet is in pilots en door het organiseren van scholing.

Deze handreiking is bedoeld om officieren van justitie specifieke kennis en handvatten te bieden die kunnen helpen bij de totstandkoming van een passende bejegening in strafzaken met jongeren met een lvb. 

Lees meer over de handreiking 'Licht Verstandelijke Beperking en het strafrecht: de jeugdofficier van justitie'.  ( pdf, 1.31 MB )