PCR-test voor tulpen: studenten schieten bollentelers te hulp
LEIDSCH DAGBLAD - 26 april 2021 - Werken in de bollen was altijd een ver-van-mijn-bedshow. Toch hebben de Noordwijkerhoutse Stan Aanhane en de Noordwijkse Diederik Mud zich de laatste drie jaar bezig gehouden met bloembollen.
Ze ontwikkelden een PCR-test om in een vroeg stadium fusarium, oftewel zuur, bij tulpen aan te tonen. De test komt naar verwachting in de zomer van 2022 op de markt.
Stan en Diederik studeren biologie en medisch laboratoriumonderzoek aan de Hogeschool Leiden. Daar loopt al sinds 2015 een onderzoek naar onder meer fusarium in de bollenteelt. Tijdens dat onderzoek bleek dat veel bollentelers graag over een test willen beschikken waarmee ze deze schimmelziekte in een vroeg stadium kunnen traceren. Nu kan dat ook wel, maar daarvoor moet een deel van een tulp twee weken op kweek worden gezet. In de praktijk gebeurt dat weinig en gebruikt de teler vooral zijn ogen en neus om de schimmel te detecteren. Fusarium heet uiteindelijk niet voor niets in de volksmond zuur. Alleen is de besmetting dan al in een ver stadium, terwijl fusarium al latent aanwezig kan zijn.
Holle naald
In het kader van het verdiepend honoursprogramma ontwikkelden de twee studenten een PCR-test. Ze deden dit bij het Leiden Centre for Applied Bioscience, het kenniscentrum van de Faculteit Science & Technology van de Hogeschool Leiden. Niet met een wattenstaafje zoals bij het coronavirus, maar met een holle naald wordt materiaal van 240 tulpen verzameld waarna vervolgens wordt gekeken of de schimmel aanwezig is. Daarbij wordt gebruik gemaakt van het dna van het tulpenfusarium dat door de zelf ontwikkelde methode in de monsters zichtbaar wordt gemaakt.
De komende tijd wordt de PCR-test gevalideerd. „We weten dat de test werkt, want niet in alle monsters treffen we fusarium aan. We willen nog wel weten hoe gevoelig de test precies is. Wordt met deze methode inderdaad alleen het tulpenfusarium gevonden en niet bijvoorbeeld ook fusarium van narcissen of lelies? We denken wel dat het goed gaat, maar ja, het is biologie. Het werkt nooit helemaal precies zoals je verwacht”, aldus Stan en Diederik.
De PCR-test is voor teelt en handel van belang, denken de twee studenten van de Hogeschool Leiden. Als sporen van de schimmel aanwezig zijn dan hoeft de bol niet ziek te zijn maar kan het aanleiding zijn om de partij met ’fluwelen handschoenen’ te behandelen. Stan: „De bollen niet te veel laten stuiteren op loopbanden, niet te lang in te grote kisten verschepen, extra hygiënemaatregelen nemen en niet nat maken. Allemaal zaken die bij de verspreiding en uitgroei van fusarium een rol kunnen spelen.”
Miljoenensector
Daarnaast kan de test worden ingezet voor het planten, bij het rooien of bij de verkoop van een partij tulpen. De PCR-test kan zelfs als een keurmerk gaan werken waarbij voor tulpen zonder fusarium meer wordt betaald. Ook voor de veredeling en selectie van nieuwe tulpensoorten kan de PCR-test een rol spelen. Mud: „Het scheelt alle partijen veel geld. Nu kent de bollensector, een miljoenensector, een jaarlijkse uitval van gemiddeld vijf procent. Bedrijven geven gemiddeld rond de 25 mille uit aan bestrijding van fusarium. Dus reken maar uit.”
Als de PCR-test is gevalideerd, wordt er zeker nog een jaar mee proefgedraaid. Dat gebeurt bij BQ Support in Lisse, het bedrijf dat ook de monsters voor de validatie aanlevert. Bij het proefdraaien worden partijen tulpen gevolgd zodat duidelijk wordt wat een bepaalde besmetting voor gevolgen heeft. Daarna wordt de test aan tulpenbedrijven aangeboden. Het streven is dat dat vanaf de zomer van 2022 gebeurt.
Voor de Hogeschool Leiden is het belangrijk dat het onderzoek niet in een la verdwijnt. Programmamanager Walter Zuijderduin: „Wij willen dat dit werk in de praktijk belandt. Het lost het probleem van fusarium in de tulpenteelt niet op maar het levert wel een bijdrage aan het beheersen daarvan.” Of Stan en Diederik zich nog met de fusariumtest bezig houden, staat nog niet vast.„ Maar we zijn in gesprek met BQ Support. Aanvankelijk wilden we zelf een bedrijfje opzetten dat de fusariumtest zou aanbieden. Maar dat is voor twee studenten zonder budget geen haalbare kaart. Je hebt een laboratorium nodig terwijl de test alleen in bepaalde seizoenen nodig is. We gaan nu allebei doorstuderen in Leiden en Amsterdam.”
Dit artikel verscheen op 26 april 2021 op de website van het Leidsch Dagblad.